Badhuizen

door Ruud Meijns

Badhuizen zijn er al sinds er geciviliseerde beschavingen zijn, hoewel het aantal badhuizen in onze streken lang te wensen overliet. Voor de persoonlijke hygiëne zal er toch heel veel thuis bij het aanrecht, aan kranen en in teiltjes gewassen zijn. Pas aan het eind van de negentiende eeuw als er meer aandacht komt voor hygiëne, denk hierbij ook aan het dempen van prutsloten, begint men ook hier te denken aan het bouwen van openbare badhuizen.

Sinds 1870 was er het zwembad op het eiland in de Voorzaan om een bad te nemen, maar dan kon je net zo goed gewoon op elke plek in de Zaan springen want in die tijd was het Zaanwater nog van redelijke kwaliteit.

Echte badhuizen verschijnen eind 19e eeuw in de hele streek. De regie wordt gevoerd door het Witte Kruis, voluit heet de vereniging: De Noordhollandsche Vereeniging tot afwering van epidemische ziekten en tot hulpbetoon tijdens epidemieën het Witte Kruis. Ze werd in het jaar 1875 opgericht door leden van de toenmalige Geneeskundige raad van Noord-Holland. Het was de eerste kruisvereniging in Nederland.

Het opzetten van een badhuis werd vergemakkelijkt doordat sinds 1878 met de komst van de waterleiding, het leveren van stromend water mogelijk was.

In Krommenie werd in 1886 een badhuis geopend en Zaandam kreeg het eerste badhuis in 1899 aan de Parkstraat 25. Maar voor een groeiende stad is 1 badhuis wat weinig; een volgende zou aan de Oostkant moeten komen. In 1929 (’t werd tijd!) wordt een commissie benoemd met besturen van de woningbouwverenigingen en het Witte Kruis om te kijken naar de badgelegenheden.

Parkstraat – volksbadhuis

 

Uiteindelijk wordt besloten dat er met een plan van Volkshuisvesting een badgelegenheid komt op het terrein achter de Oostzijderkerk waar dan nog het jeugdgebouw van de A.J.C. staat.

Dat gebouw werd begin 1931 weg gehaald. Op de vergunning staat dat het verplaatst werd zonder te vermelden waarheen. Weet iemand daar meer van ?

Dan kan de woningbouwvereniging Volkhuisvesting beginnen met de bouw van een badhuis met twee bovenwoningen aan de ds. Baxstraat 3. Op 31 oktober 1931 werd het geopend door burgemeester ter Laan, zittend 2e van links.

 

Woningbouwvereniging Patrimonium had nog plannen tot het bouwen van een badgelegenheid in de Herderstraat. Dat is er volgens mij nooit van gekomen.

Hier de ds. Baxstraat met het vroegere badhuis. Nu bestemd voor bewoning, maar gelukkig is de buitenkant wel behouden.

 

 

Bronnen: Wikipedia, gemeentearchief Zaanstad