Historisch Zaandam

Oostzijde 391 – Rad van Avontuur

Het verhaal van een plek

door Ruud Meijns

Dit is de Oostzijde met de molen het Rad van Avontuur gebouwd in 1648. De Oostzijde heette ooit de Schinkeldijk. Op de achtergrond zien we de Noorderbrug. Dit is de omgeving die we nu de Slachthuisbuurt noemen.

Over de stichting  van de molen vertelt T. Woudt in zijn: ‘Wandeling door Oost- en Westzaandam’ het volgende: Een schoenmaker genaamd Stichter was op weg naar zijn leerkoper en luisterde een gesprek af tussen twee Britten die een lading van 100.000 huiden wilden kopen van een kapitein die met zijn schip in de haven lag. Ze wilden een nieuw bod doen omdat ze eerder niet tot een afspraak kwamen. Stichter besloot hen voor te zijn en met behulp van zijn leverancier wist hij de huiden te kopen voordat de Engelsen het schip bereikten. Die wilden de huiden per sé hebben en betaalden de schoenmaker per stuk 1 gulden winst.

Met dat geld heeft schoenmaker Stichter de molen laten bouwen. Hij noemde de molen ‘Het Rad van Avontuur’.        Verder lezen

Jan Lapère (1947-2023) overleden

Jan Lapère is niet meer onder ons. Na een zware ziekteperiode leek het juist de laatste dagen voor zijn plotselinge overlijden de goede kant op te gaan. Het blijkt niet de ernstige ziekte die hem in 2022 trof te zijn, die hem heeft geveld, maar een invasieve bacterie. Dat heeft obductie inmiddels uitgewezen en verklaart ook waarom de artsen, die alle zeilen hebben bijgezet om hem in leven te houden, in verbijstering achterbleven.

Jan was mede oprichter van onze club, zette de technische stappen om Historisch Zaandam zichtbaar te maken. Maar Jan deed zoveel meer in de Zaanstreek.

Zijn zorgzame aanwezigheid zullen we nu moeten missen.

foto: De Orkaan  

Verder lezen

ZFC – Ajax           9 november 1930

door Ruud Meijns

De Zaandamse Footbal Club ZFC is opgericht in 1904, dat is volgend jaar 120 jaar geleden. Van de club is niets meer over. ZFC is opgelost in een vereniging met een nieuwe naam en alleen het verleden is er nog. 

ZFC was een grote club (net als KFC) en zoals uit de tekst hieronder blijkt speelde het in competitie met de clubs die nu nog grote namen zijn zoals Ajax, Feyenoord en Sparta. Men speelde in regio’s en een wedstrijd tegen Stormvogels, bestaat ook al niet meer, trok massa’s mensen. Bij uitwedstrijden trokken grote groepen ZFC-ers met de club mee.

Ik wil graag terug naar 1930 toen ZFC in de Eerste klasse West I speelde en samen met Ajax moest uitmaken wie er dat jaar kampioen zou worden. De belangrijke wedstrijd werd in november in Zaandam gespeeld tegen Ajax.

 

 

 

 

 

 

 

Verder lezen

Gustav Mahler in Zaandam

door Ruud Meijns

Het is toch ongekend hoeveel beroemde mensen het Czaar Peterhuisje hebben bezocht. Nu las ik dat de componist en dirigent Gustav Mahler in 1903, tijdens concerten in Amsterdam, samen met dirigent Willem Mengelberg een bezoek aan dit beroemde huisje hebben gebracht. Verder bezochten ze ook nog de molens aan de Zaan.

De dirigent van het Amsterdamse Concertgebouworkest Willem Mengelberg schreef aan zijn vrouw een ansichtkaart van de toegangsdeur van het Czaar Peterhuisje met de tekst “Deze deur is van schrik omgevallen toen die Mahler en mij hier zag”. 

Ook Gustav Mahler schreef in een brief aan zijn vrouw Alma over dit bezoek aan Zaandam. ‘Mijn liefste, Vanochtend met een boot de haven rondgevaren, daarna naar Zaandam, waar het alleraardigst is! Ingesloten een paar prentbriefkaarten, onder meer van het huisje waar Peter de Grote heeft gewoond. Het is heel begrijpelijk dat de schilders zich hier thuis voelen in dit land. Die kleurige huizen, weilanden, koeien, windmolens, water, waar je maar kijkt, de vliegende en drijvende meeuwen, de schepen en wouden van masten en die prachtige vervagende belichting van dat alles. Men zou er nog weken kunnen rondwandelen’.

Bron: Stedevaart van Jan Brokken, Gustav Mahler Stichting Nederland en met dank aan Farida Guseynova (Czaar Peterhuisje)

Frieda Bellinfante en Zaandam

  door Ruud Meijns        

 Het is altijd weer een prettige  gewaarwording als je lezend in een boek plots de naam ‘Zaandam’ tegenkomt. Dit keer was het in de biografie over Frieda Bellinfante (1904-1995) die ik las. 

Frieda Belinfante, celliste, dirigente, verzetsvrouw en lesbienne avant la lettre en een Joodse achtergrond. Ze had dus alles mee om in 1940 heel voorzichtig te zijn, maar dat weerhield haar niet om actief aan het verzet deel te nemen. Ze was medeorganisator van de aanslag op het bevolkingsregister in Amsterdam.

Na de oorlog was er geen tot weinig werk in de muziek tot ze een berichtje kreeg van het Toonkunst Orkest uit Zaandam dat een dirigent zocht. In juni 1947 gaf ze een concert in de recreatiezaal van de Verkadefabriek wat volgens een recensie een aangename kennismaking met de nieuwe dirigente was.

Ze was een geboren orkestdirigente. Maar het bleek niet voldoende om haar hier te houden. Een vriend nodigde haar uit om naar Amerika te komen. Haar plotselinge vertrek stelde het orkest voor grote problemen maar ze had het gevoel dat ze weg moest na alles wat er was voorgevallen. Ze verlangde naar een nieuw begin.

Een prachtig boek:

Een schitterend vergeten leven – De eeuw van Frieda Belinfante, door Toni Bouwman

Enige stukken uit de Zaanse kranten: klik hier