Bouillonblokjesfabriek ‘De Arend’

door Ruud Meijns

Struinend in de kranten bij het Gemeentearchief zag ik in een krant van december 1918 een grote advertentie van notaris Dekker over de verkoop van “De Eerste Zaanse Bouillonblokjesfabriek De Arend”.

Nooit gehoord van “De Eerste Zaanse Bouillonblokjesfabriek De Arend”, gelegen aan het Fransche Pad nr. 4. In de advertentie wordt het pad niet aan elkaar geschreven.

Dan maar eens verder zoeken in het archief. Van deze Arend is niets te vinden. Wel van veel andere Arenden als molen of pakhuis. Adresboek dan? Ook niet. Dan zoeken op Franschepad 4 of Fransche Pad 4; de juiste schrijfwijze is belangrijk om iets te vinden in een archief. Geen fabriek De Arend op het Franschepad.

Geen Arend maar er staat wel een bakkerij op nr. 4, de bakker is Jb. Engel Simonszn. De bakkerij stond er al voor 1890. In 1890 wordt er een tweede oven geplaatst in de brood-, koek- en beschuitbakkerij. In 1897 wordt het woonhuis verbouwd door de heer Engel en dat wordt in 1904 nog eens gedaan.
Gelijkertijd wordt er ook nog een dubbele heteluchtoven geplaatst. Het blijft druk in de bakkerij want in 1908 wordt het huis alweer verbouwd en wordt er een gasmotor in de bakkerij geplaatst. Op het kaartje is het woonhuis te zien met daarachter nog een gebouw. Aan het einde van het perceel ligt een sloot.

In 1910 en 1911 besluit de heer Engel nogmaals de bakkerij te verbouwen dan wel uit te breiden. In 1921 heeft de heer J. Leeuwerik de zaak overgenomen. Hij geeft dat de klanten te kennen d.m.v. advertenties. Het merkwaardige is als een bakker C. Breeuwer reklame maakt voor zijn Zaans Roggebrood, machinaal gekneed, laat hij weten waar dat te verkrijgen is. In de advertentie staan dan twee bakkers op het Franschepad vermeld t.w. Leeuwerik en Engel. Bakken ze dan alle twee nog?

Dan komt er nog een derde naam als eigenaar van de bakkerij tevoorschijn. Dat is de heer G.B. van den Berg die naast bakker ook als winkelier staat vermeld. Het zit hem niet mee want op 30 juni 1931 breekt er brand uit in de bakkerij. Op de foto is de ravage goed te zien. Het gebouw op de achtergrond is de school aan de Klaas Katerstraat. De heer van den Berg was verzekerd en gaat in november beginnen met de herbouw van de bakkerij. De uitbater van de winkel op nummer 4, de heer Beugeling kon op tijd zijn spullen uit de winkel halen. Blijkbaar werd de winkel verhuurd door van den Berg. De buurman op 8 had ook schade.

Uit de gegevens van het kadaster blijkt dat van den Berg van het straatgedeelte voor het huis in 1933 al afstand doet. In 1953 volgt een verkoop en we mogen aannemen dat er van de bakkerij geen sprake meer is. Het wordt nog een tijdje als magazijn gebruikt en dan valt het doek vanwege de sanering van de oude wijken in 1975.

We begonnen met de Eerste Zaansche Bouillonblokjesfabriek ‘De Arend’ , maar we vonden een bakkerij. Als u iets weet over de bouillonblokjesfabriek ‘De Arend’ hoor ik het graag.

Illustraties: Gemeentearchief Zaanstad