Nieuw
VERGETEN ZILVERSMEDEN HERONTDEKT
Een nieuw boek, Het Haarlemse Zilversmidsgilde en de Zaanstreek 1500-1800, onthult eindelijk de ware herkomst van meer dan twintig Zaanse meesters uit de Gouden Eeuw. Een vergeten hoofdstuk uit onze geschiedenis komt aan het licht – vol intriges, onderdrukte ambachten en verbluffend vakmanschap.
Historisch zilverexpert Arno J. Bruitsman heeft jarenlang archieven uitgeplozen, oude merktekens ontcijferd en onbekende verhalen aan het licht gebracht. Zijn boek geeft een gezicht aan vergeten kunstenaars – zoals Jacobus Willemsz Swart, die rond 1635 zijn vaders smidse tegenover de Oostzijderkerk overnam. Zijn avondmaalsbekers, te zien in het boek, behoren tot het mooiste dat Nederland te bieden had: rijk gegraveerd, perfect afgewerkt – en tot nu toe volledig anoniem.
“Deze meesters waren geen kleintjes,” zegt Bruitsman. “Ze maakten topstukken voor kerken en welgestelden. Alleen wist niemand dat ze uit de Zaanstreek kwamen.”
Met dit boek krijgen de Zaanse meesters eindelijk hun verdiende erkenning. En wordt een verborgen stuk van onze kunstgeschiedenis opnieuw zichtbaar – een verhaal dat niemand kende, maar dat nooit vergeten had mogen worden.
Het boek is verkrijgbaar via https://www.zaansezilversmeden.nl/ bij uitgeverij Boekengilde en op bol.com.
70 jaar damesvoetbal
door Ruud Meijns
Nu in 2025 zien we in een Europees kampioenschap voetbal onze Oranjedames spelen tegen de beste ploegen van Europa. Precies 70 jaar geleden begon hier een competitie voor dames elftallen. Op 16 april 1955 werd de NDVB (Nederlandse Dames Voetbalbond) opgericht.
Er waren al eerder elftallen maar echt serieus werd het niet. Men maakte zich vooral vrolijk over het idee van vrouwen die voetbalden. ‘Op pumps? Een bolero als shirt? En dat soort flauwigheid deed de ronde. KNVB heeft het ook jaren proberen tegen te houden. Tot in Utrecht de eerste club ‘Herbido’ uit Utrecht werd opgericht.
De eerste wedstrijd vond plaats op 30-01-1955 in Velsen tussen Rood en Groen, twee gelegenheidselftallen. Foto: Harry Pot, Nationaal Archief. Verder lezen
De moord in Westzijde 134
door Ruud Meijns
Op maandag 13 maart 1984 vond de werkster bij binnenkomst de heer Johannes Gorrêe dood aan in zijn woning in de Westzijde.
Geschrokken belde ze in een naburige winkel de politie. Ze belde familie en een beetje van de schrik bekomen kreeg ze te horen dat de dader nog in de straat stond. Hij vertelde de werkster dat “ome Joop was gevallen’.
Toen de politie arriveerde bleek de dader al te zijn verdwenen. Hij had wel het mesje achtergelaten onder de ruitenwisser van de auto van het slachtoffer.
Westzijde 134 ‘plaats delict’. foto: Ronald Goedheer
Bejaarde Zaandammer in zijn huis vermoord Verder lezen
Deurkalf “De Drie Gekroonde Hamers” aan de Hogendijk gerestaureerd
Zaterdagmiddag 28 juni werd onder grote publieke belangstelling een replica van het deurkalf van Smederij Kaaijk als eindexamenwerkstuk van Eelco Aartsen onthuld. Een knap stukje werk, waarvoor we Eelco zeer dankbaar zijn. Een stukje historisch Zaandam weer in ere hersteld!
Ruim 2 jaar geleden merkten we dat het deurkalf “De Drie Gekroonde Hamers” bij de Blacksmith was verdwenen. Samen met Zaans Erfgoed hebben we actie ondernomen en de gemeente verzocht ervoor te zorgen dat het deurkalf zou worden teruggeplaatst.
Zo druk als……..
door Ruud Meijns
“Zo druk als een boer met één koe” is de uitdrukking en daar moest ik aan denken bij het zien van deze prent.
De plek is de Oostzijde bij het Groote Glop, toen nog met twee o’s geschreven. Helemaal links zien we het huisje dat Monet nog moest schilderen in 1870 en de twee molens zijn, volgens de bijgaande beschrijving de verfmolen de Pauwin en de meelmolen de Haan. De tekenaar is H.P. Oosterhuis en de prent is opgenomen in het boekje ‘Beschrijving van Zaandam – Description de la ville Zaandam’ uit 1842 van B. van Geuns.
Bron: Vereniging Documentatie Prentbriefkaarten
Kan aan de Zaan
door Ruud Meijns
Het lijkt erop dat het toch gaat gebeuren.
Op het terrein waar ooit Kan Palen was gevestigd begint er schot te komen in de plannen om er woningen te bouwen.
De intentie is er, de tekeningen zijn klaar en de reiniging van het terrein is aanstaande.
tekening: gemeente Zaanstad Verder lezen
Havenkantoor Nieuwsbrief
De stichting Havenkantoor Zaandam heeft nieuwsbrief nummer 13 uitgegeven. Het staat vol met verhalen en wetenswaardigheden over het te bouwen nieuwe Havenkantoor. Klik hier voor PDF.
Havenkantoor, 1950 geschilderd door Frans Mars
Gedempte Gracht 109
door Ruud Meijns
Dit is de Gedempte Gracht, eind negentiende eeuw zo rond 1890. Het is aan de zuidkant van de Gracht met nog een plantsoen voor de deur. Het gaat om de nummers 107 tot en met 111 op de zuidkant van de Gedempte Gracht.
Links ziet u een deel van de woning van deurwaarder Van de Weetering, in het midden de schilderswerkplaats van D. Oosterveld. Rechts de werkplaats van behanger D. Spits. Op zijn bord staat duidelijk vermeld waarvoor u bij hem terecht kunt; Tapijten, Karpetten, Matten, Loopers en Vloerzeil. Verder lezen
Prinses Paulientje
door Ruud Meijns
Ik kan, digitaal, uren door oude kranten bladeren. Vooral advertenties omdat ze soms heel mooi gemaakt zijn maar ook omdat je op onverwachte zaken stuit.
Zo zag ik in de krant van 5 februari 1879 een aankondiging van hotel-café De Beurs dat er bij hen ‘Levend te zien’ zou zijn ‘De Kleine Johanna Paulina’ ofwel de kleine prinses. Een bijzonder klein mensje van 11 maanden. Verder lezen
Afscheid van burgemeester Engel van de Stadt
Een burgemeester is een prominent lid van de gemeenschap. Hij/zij is de vertegenwoordiger van de burgers naar buiten toe en behoort een hoeder van de burgerlijke samenleving te zijn. Bij een afscheid worden er altijd grote woorden gesproken en spreekt de burgemeester nog laatste woorden.
Zo ook Engel van de Stadt (1746-1819) en hij schreef een afscheidsbrief aan de burgers. Die brief is bewaard gebleven in het archief van de familie van de Stadt. We laten hier de brief zien en de transcriptie. Daarnaast nog iets uit Zaanwiki over het leven van Engel van de Stadt. Verder lezen
Westzijde 166
Kantoorhandel Blees. Op 28 juni 1883 begon de heer K. Blees Gz. op 32-jarige leeftijd een boek- en kunsthandel in de Westzijde tussen de Schipperssteeg en Notenboomsteeg, waar de voormalige kruidenierszaak van de heer Stolp was gevestigd. In 1892 werd het pand gesloopt en kwam er nieuwbouw. En nu…….
Blees Westzijde
door G.J. Blees Kz. in 1944
Het huis, waarin de boekhandel van de firma K. Blees Gz. Is gevestigd. Dateert uit het jaar 1892. Voor dien tijd stond daar een huis geheel van hout gebouwd, waarin de winkel niet zoals nu aan de Zuidzijde, doch aan de Noordzijde was ondergebracht.
Westzijde v.l.n.r. 166, 164 en 162 met daarna de Schipperssteeg, zie ook kaartje Verder lezen
Piet zonder schoorsteen
Uit het onvolprezen Zaans Namen Lexicon van Dick Kerssens.
Piet zonder schoorsteen.
Bijnaam van Piet Fronik (geb. 1885). Hij verhuisde in 1914 van Woerden naar Zaandam. In het Haaldersbroek huurde hij een winkeliertje een huisje voor f 1,50 per week. In de woonkamer maakte hij de kachel aan. Toen de huisbaas zondagsmorgens uit de kerk kwam en het winkeltje binnen stapte stond dit blauw van de rook. Door zijn geroep van “brand, brand”: kwam heel Haaldersbroek in rep en roer. Wat bleek? De schoorsteen in de huiskamer was afgebroken vlak boven het kamerplafond. De rook bulkte via de zolder van Fronik het winkeltje binnen. Prompt kreeg hij de volgende morgen bij de rijstpellerij Fenix van Blans te Zaandam, waar hij werkte met ruim 300 mensen, de bijnaam van “Piet zonder schoorsteen“. Later woonde Fronik nog o.a. in de Gassteeg en aan de Westzanerdijk.
Gastarbeiders aan het woord
door Ruud Meijns
Tijdens een bijeenkomst in oktober 2024 kwamen de gastarbeiders aan het woord, eindelijk zou je zeggen, ze zijn hier al zolang. Tot nu zijn er maar weinig verhalen van deze generatie arbeiders vastgelegd.
Het Pact Zaandam-Oost heeft er nu voor gezorgd dat er een aantal verhalen zijn opgetekend en gebundeld in een handzaam boekje dat, voor zover de voorraad strekt, bij de gemeente Zaanstad gratis verkrijgbaar is.
In de jaren ’60 kwamen werklieden uit Italië, Spanje, Turkije en Marokko naar de Zaanstreek om bij bedrijven als Bruynzeel, Albert Heijn of Cacao de Zaan te werken. Later kwamen hun gezinnen over. Velen van de eersten zijn er niet meer, maar gelukkig is er nu een generatie aan het woord gekomen die nog veel kan vertellen hoe het was om uit hun vaderland naar Nederland te komen, zonder familie en in een niet altijd even sympathieke omgeving. Lees het verhaal van Ali Erdoğan. Lees verder:
Omslag van het boek
De laatste loodjes.
door Dick Bakker
1943/1944. Gebrek aan alles. Schoenen waren er niet meer, klompen schaars. Gebroken klompen werden met metalen bandjes aan elkaar gezet. Stukken oude fietsband als zool. Fietsen reden op houten banden en op de velgen. Op school ontbrak ook van alles, geen pennen, geen inkt, geen schriften en soms zelfs geen onderwijzer. Ondergedoken of op voedseltocht. Verwarming al helemaal niet. De school werd vaak gesloten bij strenge kou. Wel kwamen er Duitse regels. Wanneer de hoofdmeester of schoolinspecteur binnenkwam moesten we uit de bank springen en in de houding naast de bank gaan staan. Steeds meer ging het gerucht dat de oorlog gauw afgelopen zou zijn en toen we er niet meer in geloofden was het ineens zo.
De bevrijding.
Denkend aan de bevrijding, dan komt toch het eerste naar boven het beeld van dat grote, hoge witbrood op tafel en het botervlootje met roomboter op tafel. Verder lezen
Herinneringen aan opgroeien in katholiek Zaandam
Verteld door Jo Jong-Passant (geboren 1931)
Thuis
We hebben altijd op de Dr. Schaepmanstraat 29 gewoond, van de rooms-katholieke woningbouwvereniging Leo XIII. We woonden in een rode stad, maar dat beseften we niet. Alles om ons heen was katholiek: het buurtje, de school, de families van moeders- en vaderskant, er werd De Volkskrant gelezen, toen nog een echt katholieke krant, we zaten op katholieke scouting, katholieke verenigingen, enzovoorts.
Mijn vader en moeder trouwden in 1926 en toen was het huis in de Dr. Schaepmanstraat nieuw. Beneden had je de voorkamer (die bijna nooit gebruikt werd), de achterkamer waar we altijd waren, de keuken.
Achter buiten een plaatsje en een schuurtje, waar mijn vader fietsen en andere zaken repareerde. Eén kachel in het hele huis, geen warm water, geen badkamer.
Dr. Schaepmanstraat 29
De bovenverdieping had twee slaapkamers onder het schuine dak. In de voorslaapkamer sliepen wij met zijn vijven, alle meiden samen. Twee sliepen er in een tweepersoonsbed, ik sliep met een zus in een twijfelaar, en omdat er geen derde bed in paste, stond er overdwars een kinderledikant waarin mijn jongste zus sliep. Pas toen mijn oudste zus trouwde en het huis uit ging, kon de jongste haar plaats in bed overnemen en kon het ledikant weg. Verder lezen