De Zaandamse kermis rond 1900.

De Kermistijd komt er weer aan en voor elke generatie is het weer een periode om naar uit te kijken. We kijken nu even terug. (W. Maas schreef deze herinnering op in 1950) 

                Ook de Zaandammer kermis bestaat al een lange reeks jaren en betekent tot de huidige dag een keerpunt in het zomerseizoen. Nu ging men naar de herfst- en wintertijd. Nog vele oudjes kunnen met bravour en glinsterende gelaatstrekken praten over de genoegens van vroegere kermissen, die voor een zestig jaar terug anders ingedeeld waren dan tegenwoordig. De indeling van verschillende tenten, stalletjes en attracties was op de Gedempte Gracht, aan het westelijke front van de Oostzijderkerk, het stadhuisplein, de Burcht en langs de Zuiddijk vanaf café de Vismarkt tot aan het café Bergman.

                Op de Gedempte stonden één of twee draaimolens, oliebollen-, koek-, suiker- en speelgoedkramen, Turkse schommel, weegschalen. Voor de Oostzijderkerk stond Groninger Jaap met zijn koek die bij afslag verkocht werd, een liederenbord waarop allerlei dramatische beelden waren geschilderd en door een man die met een lange stok aanwijzingen gaf, werden verklaard. Ook waren daar soms straatkunstemakers of een boeienkoning en meermalen een eierdanseres.

De Turkse schommel               

Op het Stadhuisplein stonden meestal twee, soms drie poffertjeskramen, één koek- en één suikerkraam. Langs de Zuiddijk mosselkarren, paling- en zuurkraampjes.

                Op de Burcht stonden dan de grote spellen, die zo opgesteld waren dat zij met de fronten tegenover elkaar stonden en als het ware het beeld van een gewone straat gaven. Ook een schouwburg kreeg daar een plaats. Het is wel gebeurd dat er drie schouwburgen waren. Eén op de Burcht, één op de Krimperven (de tegenwoordige Czaar Peterstraat) en één in de Oostzijde op het land van Middelhoven. Voorts zag men op de Burcht één of twee theaters, een wassenbeelden en een kijkspel, een circus, een honden-, apen- en vlooientheater met de altijd aanwezige somnambules[1] en tentjes van krachtmensen.                               Laat je wegen

Doch voor 1890 was er van stoomattracties geen sprake en bestond de verlichting bijna uitsluitend uit petroleumverlichting.

Geschreven door W. Maas en gepubliceerd in De Zaende 1950.

Foto’s Gemeentearchief Zaanstad

* Later deze week de jaren ’50

[1] Op de kermis vaak hypnose-act