Logement Fransestraat 61
door Ruud Meijns
In 1978 vertelde dhr. G. Bakker van Sociale zaken dat er in de jaren ’50 thuislozen werden ondergebracht in een houten pand aan de Fransestraat van logement Van der Velde, in het pension van Bickel aan de Noorderkerkstraat en in het pand van Schele Ko Brand aan het Rustenburg. Nu heb je niets meer, verzuchtte hij.
De nog jonge journalist Jan Hottentot stapte in 1947 het logement van Van der Velde binnen en zag hoe ambtenaren van de criminele controle dienst onder de houten vloer van de keuken een grote partij koe vlees tevoorschijn haalden. Het beest was in de keuken geslacht en onder de vloer verborgen.
Dit was wel wat extreem, maar zo vlak na de Tweede Wereldoorlog was dit misschien nog een overblijfsel uit de illegaliteit. Maar het logement stond niet gunstig bekend. Het was goedkoop en daarom in trek bij mensen zonder ruime middelen zoals kistjesmannen, zwerfmannen en bedelaars. Een type als Jan Jacobs, beter bekend als Jan “de Czaar”. Een man die aan de zwerf raakte, nooit getrouwd was geweest, zelden vast werk had en aan de drank was. Hij blies zijn laatste adem uit in het logement aan de Fransestraat. Jan Jacobs, alias Jan de Czaar
Politie
De politie was ook vaste klant bij het logement want gestolen goederen verwisselden daar nog wel eens van eigenaar. Zo werd een man aangehouden die in IJmuiden een fiets en een draagbare typemachine van het merk Olivetti had gestolen. Na onderzoek bleek de man nog in het bezit van een fiets en de typemachine te zijn. Alleen de fiets was van een ander merk. De fiets die hij in IJmuiden had ontvreemd had hij bij de pont van Buitenhuizen geruild voor een ander model.
Het pand is met de sanering van de binnenstad, met de komst van de Beatrixbrug en de nieuwe verbinding van de Gedempte Gracht naar de Gerhardstraat, verdwenen. In 1948 werden de nummers 59, 61 en 63 door de gemeente voor fl. 20.000,– gekocht. Pas in 1959 werd het opgeleverd aan de gemeente. M. van der Velde, de logementhouder, vertrok met zijn gezin en levende have (twee paarden) naar Noord-Laren in Groningen.
Geschiedenis
De geschiedenis van de panden begint in 1895 als Jan Bergman, opzichter bij de gemeentereiniging vergunning aanvraagt voor de bouw van twee woningen ten noorden van de nummers 74 en 76. Zie tekening. De te bouwen woningen krijgen later de nummers 61 en 63. Hij verkoopt de twee woningen in 1919. Dan wisselen de panden verschillende malen van eigenaar tot in 1932 Roelof Oosterhek het een logementsfunctie geeft. In 1946 komt Marinus van er Velde in beeld die het logement voortzet tot de verkoop aan de gemeente in 1959.