Oostzijde 177  

door Ruud Meijns

Soms fiets je door de stad zonder op je omgeving te letten – je hebt haast – moet ergens heen. Een andere keer kom je langs een plek en denk je ‘Wat stond hier nou vroeger?’.  Als je bij een historische vereniging zit ga je zoeken.

Een foto kan ook de aanleiding zijn om eens op zoek te gaan zoals met bijgaande zwart/wit foto (onder) van de Oostzijde rond de plek waar nu de Dekamarkt staat. Wat een troosteloze bedoening was dit. Heel veel beter is het nog niet moet ik zeggen. Maar wat stond daar in de bloeiperiode van de Zaanse Industrie? In het gebied dat de nummers aan de Oostzijde van 165 – 171 beslaat stond ooit ‘Zaanlust’ een huis aan de Zaan met een boomgaard van de heer van Gelder. Deze van Gelder zal bekend worden als papierfabrikant. Het werd in 1876 door H. Blans aangekocht om er een stoomrijstpellerij te bouwen.

Na enige bezwaar van de omwonenden kreeg de fabrikant alsnog toestemming om te bouwen. Deze loodsen waren 38 meter lang en elk 8 meter breed. Links de tekening die bij de aanvraag in 1876 werd aangeleverd. Dit is aan de Zaanzijde. In 1878 overleed Klaas Blans en werd hij opgevolgd door zijn zoon Hendrik.

In 1883 werd de rijstpellerij door brand verwoest en besloot men gelijk op grote schaal te herbouwen. Het heeft nog meer veranderingen ondergaan vanwege branden e.d.

Uiteindelijk was dit het aanzicht in 1915. Aan de Zaan staan Rangoon, Birma en Bassein. Achter Rangoon staat pakhuis Java. Links nog een deel van de gebouwen van Zwaardemaker en rechts pakhuis De Lelie dat nu op de Zaanse Schans staat.

In de eerste wereldoorlog raakt de firma Blans in de problemen met de aanvoer van rijst. Het noodlot slaat toe als Nicolaas Blans in 1916 en Klaaszn. Blans in 1917 overlijden.

Thomas Blans staat er nu alleen voor en moet noodgedwongen de zaak sluiten en verkopen. Middels een grote advertentie in de kranten wordt hier aandacht voor gevraagd.

De panden worden overgenomen door de N.V. Blauwhoedenveem-Vriezenveem. De panden zullen worden leeggehaald en ingericht als opslagplaatsen. Ook verhuisbedrijf H. Nijboer heeft nog van deze ruimtes gebruik gemaakt.

Hier nog een mooi beeld uit de oude Oostzijde. Vrachtwagens met lading voor Zwaardemaker staan te wachten om gelost te worden. Op de achtergrond het pakhuis Java waar kartonnagefabriek Jac. Molenaar nog een periode in heeft gezeten.

In 1982 gaat alles definitief  tegen de vlakte na de overname van de grond door N.V. Handelsmaatschappij “Almij” uit Amsterdam. Op de plek zullen nadien de flat de Gorterpeller en de Dekamarkt gebouwd worden.

Illustraties: Gemeentearchief Zaanstad, Zaanse Molen, Ruud Meijns