Pennemes

door Ruud Meijns

De geschiedenis van het verzorgingshuis Pennemes begint in 1677 als het ridderschap van Holland en West-Friesland het besluit goedkeurt tot oprichting van een weeshuis in Oost-Zaandam. De belasting die hiervoor werd geheven was ‘een duyt van de gulden van verkochte onroerende goederen in de bannen Oost-Zaandam’. Het tehuis staat nu op de H. Gerhardstraat hoek Bloemgracht.

De Bloemgracht heeft een lange geschiedenis. Het pad werd in 1656 aangelegd als het Cornelis Pietersz. Bleeckers Ven of de Bloeme Graft. De laatste naam grijpt terug op de familie Bloem waar in oude stukken van wordt gesproken.

De straat liep van de Schinkeldijk (Oostzijde) tot ver in het Oostzijderveld zoals op deze foto uit 1917 nog te zien is. Er staat een man bij de sloot en links van hem is het tehuis voor ouden van dagen zoals dat toen heette.

In 1952 werd de Bloemgracht doorsneden door de H. Gerhardstraat en ontstaan er gescheiden delen van de Bloemgracht. Verder lezen →

Jan Piet Bloem (1952-2024)

door Paul Vreeken

Op 5 augustus overleed Jan Piet Bloem. Hij was al langere tijd ziek. Daardoor moest hij vorig jaar al zijn rol al coördinator van en drijvende kracht achter het Meldpunt Bedreigde Panden opgeven, evenals zijn bestuursfunctie van Zaans Erfgoed. Dat kostte hem grote moeite. Als Historisch Zaandam hebben we nauw met hem samengewerkt aan het beschermen van panden van cultuur historische betekenis, zoals de arbeidershuisjes aan de Westzijde, de Albert Heijnpanden aan de Westzijde en het Calffhuis.

De kennis van Jan Piet over het cultureel erfgoed in de Zaanstreek was ongeëvenaard. Lees ook het mooie artikel van Winnie de Wit over hem in de Orkaan. We zullen hem missen. Link naar artikel Orkaan. 

foto: de Orkaan

 

Lezing “De Zaanse Molens” bij het Historisch Café

maandag 30 september 2024 in buurthuis De Bovenkruier aanvang 14.00 uur.

Molens, overal waar je vroeger keek stonden die in onze streek. Op hoogtij momenten wel zevenhonderdvijftig tegelijk. Door de hele streekgeschiedenis heen waren er ooit wel twaalfhonderd, daarvan rest er in ons heden nog een kleine twintig stuks.

Dat er nog wat over is gebleven is te danken aan een aantal enthousiastelingen die in 1925 hun nek uitstaken door geld in te zamelen om de zwaar gehavende oliemolen “De Zoeker” in het Westzijderveld te herstellen en kort nadien overgingen tot het oprichten van een vereniging van molenvrienden genaamd “De Zaansche Molen”.

Alles schoorsteen pijpen die we nu nog vinden hebben vrijwel allemaal wel een relatie met deze oude windmolens. Een ongekende hoeveelheid werkers en kennis was er nodig om dit alles in bedrijf te houden. Al vroeg kenden we het fenomeen gastarbeider al in de Zaanstreek.
De hele bedrijfstak was volkomen afhankelijk van het feit of er wel of geen wind was wij kunnen ons dat nu niet meer voorstellen. Deze werkwijze zorgde wel voor voldoende afwisseling in het bestaan van de molenaars.

Een bijzonder groot deel van mijn werkzame leven ben ik bezig geweest met deze oude machines en de fascinatie hiervoor is bij mij nog steeds niet verdwenen. Sterker nog hoe meer kennis je denkt te hebben van Zaanse molens des te minder je blijkt te weten.

Vandaar dat ik u graag wil meenemen in een tijdreis door de Zaanstreek waarbij ik het deel van het molenverhaal waarvan ik wel iets weet met u ga delen. Misschien zijn er in de zaal weer toehoorders die mij gaan helpen de ontbrekende stukjes van de puzzel verder in te vullen.

Ik hoop u graag te begroeten op maandag 30 september in buurthuis “De Bovenkruier” (inderdaad ook iets met molens!) om 14.00 uur.

Foto: Molenaars links Sjors van Leeuwen en rechts Fulco Rol bij molen de Kat (VHZ 12830)

Zaanse Wiekjes

door Ruud Meijns

Elk zichzelf respecterende stad heeft wel een product dat haar naam draagt. Zo zijn er de Haagse Hopjes, Bossche Bollen en het leek de Zaanse banketbakkers in 1939 een goed idee om ook zoiets voor de Zaanstreek te ontwikkelen.

De afspraak was dat elke bakkerij die meedeed een eigen ontwerp zou indienen dat beoordeeld zou worden door een jury. Het gekozen ontwerp zou dan door alle bakkers gevoerd kunnen worden. De jury bestond uit mevrouw In ’t Veld en vertegenwoordigers van de VVV en van de Banketbakkersbond.

Het prijswinnende ontwerp kwam uit de bakkerij van bakker Bouman van de Zuiddijk; het Zaanse Wiekje. Zoekend in kranten en tijdschriften ben ik nergens een beeld van een Zaans Wiekje tegen gekomen, wel een blik met de naam erop.

Vlak voor de 2e wereldoorlog werd de lekkernij gelanceerd en na de oorlog kwam het weer boven drijven. Ook op de braderie in 1952 werd er nog druk reclame voor gemaakt door de gezamenlijke bakkers.

Illustraties: Gemeentearchief Zaanstad, marktplaats

Ton R. Vermij (1946-2024)

Ton R. Vermij is dinsdag 23 juli overleden. Ton was de eerste voorzitter van onze vereniging Historisch Zaandam. Hij pakte het voorzitterschap met de hem eigen voortvarendheid op en loodste ons door de eerste periode heen. Onlangs kreeg hij nog erkenning voor al zijn inspanningen in de vorm van de erepenning van de gemeente Zaanstad. We zullen hem zeker missen.

Ton heeft bij ons over zijn leven en werk verteld. U kunt het hier lezen.

Geheime Dienst

door Ruud Meijns

Recent verscheen van de hand van Erik Schaap het boek ‘De Geheime Dienst en de Zaanstreek, 1945-2002’.

Schaap deed onderzoek in archieven sprak met mensen die gevolgd werden, maar ook met personen die voor de BVD (Binnenlandse Veilheidsdienst) en de AIVD (Algemene Inlichting- en Veiligheidsdienst) en PID (Politie Inlichtingendienst) werkten. Er zijn nog meer diensten met ook allemaal mooie afkortingen maar die laten we hier maar buiten beschouwing.

Het moest geheim gebeuren maar vaak wisten de mensen wel dat ze gevolgd werden. Oud CPN-raadslid Marcus Plooijer vertelde aan Schaap dat ze telefoongesprekken bij de CPN erg kort hielden want ze wisten dat de bandopname bij de politie na 8 seconden begon te draaien. Verder lezen →

Mini-boekenmarkt met Zaanse boeken in De Bovenkruier

De vereniging Historisch Zaandam heeft inmiddels een bibliotheek opgebouwd met meer dan 800 Zaanse boeken. Regelmatig ontvangen wij ook boeken welke al in onze collectie aanwezig zijn en die wij mogen verkopen ten gunste van de vereniging. Wij houden nu een zomeropruiming. Zo’n 150 dubbele Zaanse boeken gaan in de verkoop. Op maandag 29 juli van 14.00 tot 16.00 uur bent u welkom in De Bovenkruier om te kijken of er nog mooie Zaanse boeken aan uw boekenkast zijn toe te voegen. Tip: Neem wat muntgeld mee, want u kunt niet bij ons pinnen!

Huisje Overzetveer

door Ruud Meijns

 Een verhaal komt vaak met een foto, een foto waarbij je denkt ‘waar is dat nou?’.

In dit geval ging het om deze foto uit een krant van 1933. Het bijschrift was, ‘het bekende oude overzettershuisje aan den Kalverringdijk te Zaandam dat voor den oprit der nieuwe Zaanbrug zal moeten verdwijnen’.

De brug waar men hierover spreekt zal de naam krijgen van: de Julianabrug. Op de foto zien we rechts op de achtergrond Zaandijk liggen. Verder lezen →

Havenkantoor

Van de Stichting Havenkantoor ontvingen we de nieuwsbrief nummer 6. De stichting ijvert voor de herbouw van het Havenkantoor dat tot 1963 op de sluistoegang sierde. In dit nummer veel Zaandamse geschiedenis. U kunt het hier lezen.

1 2 3 4 … 58