Lezing “De schatten van de Wilhelminasluis”, door Piet Kleij
Op maandag 25 november 2024 geeft gemeentelijk archeoloog Piet Kleij voor de Vereniging Historisch Zaandam een lezing over het archeologisch onderzoek dat uitgevoerd is tijdens het vergroten van de Wilhelminasluis in Zaandam. Hij zal laten zien wat enige van de meer dan 400.000 vondsten uit de sluis vertellen over het Zaandam van lang geleden. Ook zullen enige andere interessante archeologische vondsten uit Zaandam ter sprake komen.
Het Historisch Café is maandag 25 november van 14.00 tot 16.00 uur in het buurtcentrum De Bovenkruier, Drielse Wetering 49 in Zaandam-Kalf. Inloop vanaf 13.30 uur. De toegang is gratis, een vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld.
Nieuwsbrief Havenkantoor
nummer 9 – november 2024
Een heerlijke foto uit de jaren ’50 die bij veel ouderen nog wel wat herinneringen zal oproepen. Bijvoorbeeld aan de bus van de Eerste Noord-Hollandsche AutoBus Onderneming die daar de hoek omkomt. Hoewel de regel ‘verkeer van rechts heeft voorrang’ toen nog zeker door velen in acht werd genomen, lijken de drie fietser daar mailing aan te hebben. Wat dat betreft had de foto, met een modernere bus, ook wel in 2024 gemaakt kunnen worden. (foto: Jonkhart)
Vierde werklunch opnieuw zinvol
De werklunch van 27 september jl. in Lokaal De kroon in Wormerveer werd ondanks het super slechte weer goed bezocht. In gezelschap van het bijna voltallige bestuur, het eveneens bijna voltallige ‘college’ van ambassadeurs, Marc Wit en de architecten Neelu Boparai en Bernard Blokzijl werd uitvoerig ingegaan op de laatste, positieve ontwikkelingen. Als gastspreker was uitgenodigd de Zaankanter Rob Veenman, die zijn betoog begon met te vertellen dat hij praktisch ‘onder de rook van het Havenkantoor’ geboren en getogen is en dat hij later ook talloze malen voor de ‘Brug der Zuchten’, in de schaduw van het fraaie gebouw, heeft staan wachten. Lees verder
Zaanse Geschiedenis Quiz weer hilarisch en succesvol
Op 21 oktober heeft Historisch Zaandam weer deelgenomen aan de traditionele Grote Zaanse Geschiedenis Quiz. Met ons team bestaande uit Harry van Nek, Karel Buhrs, Ursulien Bakkum, Wiebe Visser en Gerard van Leeuwen bereikte we de vierde plaats in de uitslagenlijst. Maar ook hier was echt en nep niet te onderscheiden. Want nog tijdens de ‘afterparty’ in het Zaantheater daalde we naar de vijfde plaats en na publicatie op internet bleken we uiteindelijk zesde te zijn geworden. Maar het was weer een top-avond en volgend jaar, bij de tiende editie van deze GZGQ, zullen wij zeker weer present zijn. Verder lezen
De jeugdherinneringen van Dick Bakker (7/7)
– Deel 7 – De jeugdherinneringen van D.W. Bakker, geboren 15 april 1935, opgetekend in 1970.
De Jeugdvereniging.
Aris en ik kwamen op het idee om onze vrije tijd te gaan doorbrengen bij de padvinderij. Bij Nieuwenhuizen van de drankwinkel in de Westzijde, die hopman was of iets dergelijks, gingen we alvast informeren hoe je erbij kon komen. Maar dat viel bij onze ouders niet in goede aarde. Padvinderij was iets voor rijkelui en ook nog militaristisch werd ons voorgehouden. Als we wat wilden gingen we maar naar de A.J.C., een degelijke socialistische jeugdbeweging. Zo werden we dus A.J.C.-ers.
Maar dat werd je niet zo maar. Nee, voor dat je de rode halsdoek mocht dragen, moest je een proef afleggen en daarvoor volgde je in een proefkoppel elke woensdagavond een lesavond. Ik heb nooit spijt gehad van dit lidmaatschap. Je leerde veel over de natuur, hoe deze te beschermen en hoe je als kampeerder in de natuur te gedragen. Het bekende “Laat niet als dank voor het aangenaam verpozen, de eigenaar van het land de schillen en de dozen” werd uitdrukkelijk nageleefd. Verdere wetenswaardigheden omtrent kampvuur maken zonder de omgeving af te branden, allerlei touwknopen en andere praktische vaardigheden werden je bijgebracht. Na je proef volbracht te hebben werd je “trekvogel” naarmate je ouder werd volgde de indeling bij de “Voortrekkers” en “Rode Valken”. Helaas, voor dat ik zover was, bedacht men dat een AJC uit de tijd was en werd de club opgeheven. Verder lezen
Prof. Dr. Cornelis Adrianus Pekelharing (1848-1922)
door Ruud Meijns
C.A. Pekelharing is geboren op 19 juli 1848 in Zaandam. Zijn ouders waren Cornelis Pekelharing en Johanna van Ree. Vader Pekelharing was arts, hij woonde op de Hogendijk en het gezin had vijf kinderen. Cornelis bezocht als jongeling de Franse School en werd in 1865 toegelaten tot de Universiteit. Zijn vader vond hem nog te jong en heeft hem een jaar thuis gehouden om daar enige zelfstudie te doen. Hij begon dan in 1866 aan zijn studie natuurwetenschappen en medicijnen aan de Universiteit in Leiden. Daarnaast behaalde hij het eerste kandidaats filosofie. Hij slaagde in 1870 voor zijn eerste kandidaats geneeskunde en in 1872 voor zijn medisch examen. Hij werd arts in Leiden en wijdde zich aan wetenschappelijk onderzoek. Bij afwezigheid van zijn vader nam hij diens huisartsenpraktijk waar. Hij trouwde in 1873 met Willemine Geertruida Campert en promoveerde In 1874 tot doctor in de geneeskunde.
Na Leiden ging hij naar Utrecht om daar als hoogleraar in de Pathologie (ziekteleer) te doceren. In 1886 werd hij lid van de Koninklijke Nederlandsche Akademie van Wetenschappen en was voorzitter van de Volksbond tegen alcoholmisbruik. Hij was nog een periode Rector Magnificus van de Universiteit van Utrecht. Verder lezen
De Watersnood van 1825 in Waterland, de Zaanstreek en de Wijdewormer. In Kaarten en Verhalen.
In deze bijdrage van Kees Bruins vertelt hij over de watersnood van 1825 in onze streken. Op zijn bekende uitgebreide wijze vertelt hij aan de hand van officiële stukken, documenten, krantenberichten met veel illustraties over deze ramp. Hij laat hij zien hoe overheden reageerden en welke gevolgen de overstroming voor het beleid had, toen en in de toekomst.
Het verhaal opent als PDF en is 13 pagina’s groot en is ook als PDF te downloaden. Klik hier
Jan Visser Failliet
door Ruud Meijns
1974 was niet alleen het jaar van de start van de gemeente Zaanstad, maar het was ook het einde van de verffabriek van Jan Visser. Een icoon in de Zaanse Industrie.
In het begin van het jaar kwam al de mededeling dat de winkel in de Damstraat verkocht was aan bouwbedrijf Braam die er nog geen vaste plannen voor had, maar eerst ging opknappen.
Vervolgens kregen we het bericht dat de glashandel op de Rozengracht was overgenomen door de Haarlemse glashandel Krug Kerrebijn.
De bedrijfsleider van Visser de heer Doeves bleef in functie voor het nieuwe bedrijf. In de advertenties van de glashandel Krug Kerrebijn stond in kleine lettertjes tussen haakjes (voorheen Jan Visser)
Damstraat, winkel van Jan Visser Verder lezen
Historisch Café met Lezing over de cacaobranden In Zaandam en Wormerland in 2003
Deze maand is het 70 jaar geleden dat we de grootste brand hadden die Zaandam ooit meemaakte. In oktober 1954 stonden de pakhuizen ‘Nederland’ en ‘Czaar Peter’ van Zaans Veem in brand. Maar cacaobranden waren er vaak in de Zaanstreek. 3 juli 2003 brak er brand uit bij Furness op de Rijder in Zaandam, 18 december2003 was er brand in Wormer, ADM cacao Veerdijk gemeente Wormerland.
Nico Moes, Commandant van Dienst/Commandant Wormerland b.d., zal op maandagmiddag 28 oktober a.s. een lezing geven over de bestrijding van deze branden. Waar loop je tegen aan en hoe ga je ze oplossen. Welke en hoeveel eenheden zet je in. De samenwerking met het bestuur en Provincie. Cacaobranden duren over het algemeen lang en hoe ga je daar mee om?
Met beelden kijken we terug op deze bijzondere branden in de Zaanstreek.
Het Historisch Café is maandag 28 oktober van 14.00 tot 16.00 uur in het buurtcentrum De Bovenkruier, Drielse Wetering 49 in Zaandam-Kalf. Inloop vanaf 13.30 uur. De toegang is gratis, een vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld.
Einde nadert
Er wordt druk gesloopt aan het kantoor van William Pont op het Zaaneiland. Het moet plaatsmaken voor nieuwbouw.
foto: Ruud Meijns
Stalhouderij Jan Hooft
Ruud Meijns
De stalhouderij van Jan Hooft was een succesvolle onderneming die door een misstap volledig ineen stortte.
Dit is Westzijde 64, al was het toen anders genummerd, maar het is de stalhouderij van Jan Hooft (
13-06-1890).
Hij had rijtuigen en paarden. Hij vervoerde met zijn rijtuigen de gegoede burgerij van Zaandam. Daarnaast had hij een expeditiebedrijf dat vervoer van goederen en ook verhuizingen door heel het land regelde. Hij handelde ook in paarden.
Naast het pand in de Westzijde had hij in 1910 ook een pand laten zetten in de Botenmakersstraat op nummer 11. Het gemak dient de mens en zo ook met Hooft die aan de achterzijde van het pand in de Botenmakersstraat ook een garageruimte had gebouwd zodat hij ook een uitgang kreeg op het Wijnkanspad. Verder lezen
Wandeling Klauwershoek en omgeving
door Jolanda Hendriks
Op zaterdag 31 augustus hebben de leden van de Werkgroep Historisch Erfgoed en Ruimte weer een mooie wandeling gemaakt.
Dit keer was de start in de muziektent bij de Oostzijderkerk. Vanaf de in 1997 gebouwde muziektent, die amper wordt gebruikt voor muzikale doeleinden, is er een mooi uitzicht op de sluis, het oude postkantoor en Dam 2, de voormalige Vrijmetselaarsloge ‘Anna Pauwlona’ uit 1858.
Over de Oostzijderkerk is ontzettend veel te vertellen. Jan van der Male, de gemeentearchivaris van Zaanstad, heeft in 2020 een 150 pagina’s dik boek geschreven over dit Rijksmonument, waar al in de 14e eeuw één van zijn voorgangers heeft gestaan. Bijzonder zijn de gebrandschilderde ramen en het grote schilderij van de watersnoodramp in 1825. De toren werd gebouwd in 1850 en is ongeveer 50 meter hoog, in die tijd het hoogste gebouw van Zaandam.
Rechts van de kerk staat het 17e-eeuwse rechthuis van Oost-Zaandam, in 1907 verbouwd tot catechisatie- en kerkeraadskamer. Let ook op het mooie deurkalf dat nog uit 1685 dateert! Achter de kerk zagen wij nog enkele oude grafstenen liggen op een verwaarloosd stukje grond. Verder lezen
Lezing Energietransitie in de negentiende eeuw in de Zaanstreek
Op zondagmiddag 13 oktober organiseert de vereniging Historisch Zaandam een ledenbijeenkomst in het Buurtcentrum De Bovenkruier, Drielse Wetering 49 te Zaandam. Op deze middag zal de in Zaanse erfgoedkringen zeer bekende Jur Kingma een lezing geven over de Energietransitie in de negentiende eeuw in de Zaanstreek. Ook zal deze middag het nieuwste nummer van het Magazine Historisch Zaandam gepresenteerd worden. De toegang voor deze middag is gratis. De deur gaat open om 14.00 uur en de lezing start om 14.30 uur. Verder lezen
Straatnamen van de Vijfhoek
door Ruud Meijns
Ik kijk niet veel naar straatnaambordjes omdat ik meestal wel weet waar ik ben. Maar dit keer deed ik dat wel, in de Vijfhoek en moest tot m’n verbazing merken dat een aantal van de oude namen uit die buurt met de sloop in 2003 ook zijn verdwenen. Ik was daar omdat we in het najaarsnummer van ons blad een artikel hebben over de Vijfhoek en ik wilde iets over de namen van de straten vertellen. De nieuwe buurt tussen de Zuiddijk en de Wibautstraat heeft bij de nieuwbouw ook nieuwe namen gekregen; allemaal van tropische eilanden; Madagaskar, Madeira, Mauritius, La Palma en Bermuda.
De straatnamen van Groen van Prinsteren, Abraham Kuyper en van Mgr. Nolen zijn dus niet teruggekeerd. Gelukkig is de naam van Pieter Jelles Troelstra niet verdwenen want zijn naam is van de straat waaraan de Vijfhoek ligt. Blijven over; Van Houtenstraat, Albardastraat, Cort van der Lindenstraat en Aalbersestraat. Het zijn de namen van staatslieden uit de vorige eeuw en nog van die daarvoor. Dat zegt weinig mensen nog iets, daarom is een verheldering wel op zijn plaats. We beginnen bij Pieter Jelles Troelstra. Verder lezen
Over Molens
Op de eerste lezingmiddag na de vakantie sprak Sjors van Leeuwen over molens – en hoe. Een dertig tal bezoekers, het weer was niet best, hoorden hoe de liefde voor molens werd geplant door een leraar op de middelbare school. Sjors vertelde over de geschiedenis en hoe de molens hun weg naar Europa hebben gevonden. Vanuit Afghanistan naar het Midden Oosten en via de kruisvaarders naar onze streken.
De molens, waarvan er in totaal zo’n twaalfhonderd in onze streek hebben gestaan, hebben de basis gelegd voor onze welvaart en onze huidige industrie. We hoorden over de verschillende technieken met wind, water en paarden als aandrijving voor het molenwerk. Verder lezen
Hembrug aangevaren
Die goeie ouwe Hembrug was weer eens aangevaren. 50 jaar geleden, 20 oktober 1974 botste het Amerikaanse booreiland Choctaw tegen de noordelijke peiler van de Hembrug met aanzienlijke schade tot gevolg. Het spoor Amsterdam – Zaandam was zo zwaar beschadigd dat het wel enkele weken niet gebruikt kon worden. Het andere spoor hoopte men snel in gebruik te kunnen nemen. Bij het booreiland raakte het helikopterplatform beschadigd en het gevaarte werd naar de haven in Amsterdam teruggesleept.
Foto’s: Gemeentearchief Zaanstad – fotograaf onbekend