PASEN

door Ruud Meijns

4 en 5 april vieren we Pasen. Voor de Christenen begint dat al een week eerder op 28 maart met Palmpasen en het begin van de Goede Week waarbij men de intocht van Christus in Jeruzalem herdenkt.

Voor niet Christenen was het een periode van einde van de winter en komst van de lente, dan kwamen er weer verse goederen ter beschikking. Voor de huisvrouw was het een tijd om het huis eens een goede beurt te geven. Het hele huis ging overhoop, de kasten werden leeggehaald, alle spullen werden gesopt.

In vroeger dagen was dat ook wel nodig als men een winter lang met veel mensen in de kleine huisjes van toen had geleefd. Vooral als er ook nog in zo’n huisje gestookt werd was het wel nodig om het goed schoon te maken. De kachel ging uit tot het najaar. Vaak werden ook de muren opnieuw gewit. Als alles dan schoon was werd het schone huis met alle schone spullen weer opnieuw ingericht.

Tot dik in de jaren ’50 was de Grote Schoonmaak een terugkerend evenement, maar met de nieuwe woningen en betere hulpmiddelen is dit fenomeen langzaam verdwenen.

In latere jaren trok men met Pasen massaal naar de meubelboulevards. Ook hier weer het idee van vernieuwing, nu in het interieur. Op je paasbest betekende dat je je mooiste kleren aantrok. In katholieke kring betekende het dat je in ieder geval met Pasen ter biecht ging en dan trok je je mooiste en vaak ook nieuwe spullen aan. En vergeet niet de busreizen; het reisseizoen begon ook met Pasen. Ook hier weer het nieuwe begin, de nieuwe start.

Het nieuwe begin is ook de tijd van het einde van de schaarste. De voorraden raakten op en het vitaminetekort begon zichtbaar te worden bij de mens. Met de lente werd alles weer nieuw, de zon begon weer meer te schijnen. Het vee begon te jongen.

Dat was ook te merken aan de paasmarkt die traditioneel op de Gedempte Gracht werd gehouden met al het Paasvee dat te bewonderen was. Voor sommige slagers was Pasen het moment om hun Paasos voor de winkel aan de klanten te laten zien.

Paasvee, Gedempte Gracht 1948

Dat we met Pasen eieren eten komt ook niet zomaar. Boeren beschouwden eieren als een begin van kracht en begroeven ze in hun grond in de hoop dat de kracht van het ei in de bodem zou overgaan en tot een goede oogst zou leiden. Daarom moeten de kinderen nu nog steeds eieren zoeken in de tuin met pasen.

Christenen

De laatste zondag voor Pasen heet Palmpasen. Deze ‘Palmzondag’, dit jaar 28 maart, is de eerste dag van de Goede Week. Palm refereert aan de palmtakken die bij de intocht van Jezus in Jeruzalem door omstanders bij de begroeting werden gebruikt. Zeven dagen lang herdenken christenen dan de laatste week uit het leven van Jezus en bereiden ze zich voor op Pasen.           Een palmpasen optocht in Wormerveer.

Voor de katholieke kinderen was het zaak om hun Palmpasenstok in orde te krijgen. Meestal werd daarbij geholpen door de ouders en de oudere kinderen in het gezin. De jonkies liepen dan in optocht door de straten.

Soms werden er ook wedstrijden aan verbonden wie de mooiste stok had weten samen te stellen. En, hoe heidens het ook mag klinken, maar vaak kregen deze kinderen ook nog een ei met Palmpasen.

Bakkers adverteerden ruim van tevoren met Paas-haantjes die bovenop de stok een plaatsje kregen. In de winkels werden overal de paaseitjes weer aangeprezen. De Paashaas had daarbij een belangrijke functie, maar die is steeds meer overgenomen door kleine gele kuikentjes.

Tegenwoordig wordt er nog steeds aandacht besteed aan Palmpasen. Natuurlijk door de katholieke kerk, maar ook in Antroposofische kringen is er aandacht voor het feit dat de natuur zich in een nieuwe fase bevindt.

foto’s: Gemeentearchief Zaanstad, Huis van Alijn, Antroposofisch Leven