Reünie Drieluik

door Paul Vreeken

Ooit geblowd in het Kabelgat? LP’s geluisterd in het oude Drieluyck? Jasmijnthee gedronken in de theekamer? Carcassonne live gezien aan de Botenmakersstraat? Meegezongen met Rowen Hèze in de Kade? Iedereen die daar ‘ja’ op kan zeggen of andere herinneringen aan Drieluyck, Kabelgat, Drieluik of Kade heeft, is welkom op de reünie op zondagmiddag 24 april in De Bullekerk.

Met bovenstaande pakkende tekst is een reunie van het Drieluyck aangekondigd in de Orkaan. Eigenlijk is het een reünie van de jongerencentra die Zaandam in de jaren 1968 tot 2011 rijk was. Het begon met buurthuizen die jongerenavonden organiseerden. In de Wilg, de Kolk, de Trechter en de Brug bijvoorbeeld. Voor een geschiedenis van de buurthuizen lees dan verder.

Ter info: De Drieluik reünie vindt plaats in Cultureel Centrum De Bullekerk, Westzijde 75. Entree: 12,50 euro, kaarten via www.podiumdeflux.nl of 15 euro aan de deur. Aanvang 13.30 uur.

De jongerenwerker van de Hervormde Gemeente, Paul Stolk, nam het initiatief om in plaats van een wekelijks gebruik van een ruimte in de Paaskerk (De Brug) een echt jongerencentrum op te richten. In 1968 werd een ruimte betrokken aan de Bloemgracht: Het Drieluyck. 

Zijn initiatief vond navolging. Ook jongerenwerker Dirk Blokker van de Doopsgezinde Gemeente vond het tijd voor een alternatief jongerencentrum. In februari 1969 opende ’t Kabelgat aan de Wilhelminastraat (tegenover het Stadshuis van Zaandam) de deuren. Het was de tijd dat in Amsterdam centra als Paradiso en Fantasio werden opgericht, Provo en Kabouter floreerden. Beide jongerenwerkers probeerden van Drieluyck en Kabelgat maatschappelijk geëngageerde centra te maken. Met cursussen dienstweigeren bijvoorbeeld. Er werd samen gewerkt. Bijvoorbeeld bij de activiteiten van Doornroosje, een groepering die initiatief nam tot maatschappelijke actie.

Het publiek van Drieluyck en Kabelgat liep aanvankelijk in elkaar over. ’t Kabelgat werd echter al snel een centrum voor alternatieve jongeren, terwijl bezoekers van het Drieluyck meer maatschappelijk geëngageerd waren. Ander verschil: in ’t Kabelgat werd geblowd en was alcohol uit den boze, in het Drieluyck werd een biertje geschonken.

In 1970 stopte Dirk Blokker en werd ’t Kabelgat helemaal gerund door de vrijwilligers zelf. Overigens nog steeds gesteund door de Doopsgezinde gemeente. Ook Paul Stolk stopte met het Drieluyck. Hij kreeg wel een opvolger in Gerard Wezenberg. De bezoekersgroep van ’t Kabelgat kwam 1 op 1 overeen met de bezoekers van een derde jongerencentrum, ?, vanaf eind 1970 aan het Rustenburg. Ontstaan uit de kabouterbeweging en vooral een initiatief van Ed Visser.Eind 1971 werd ’t Kabelgat gesloten op last van de brandweer. Het Drieluyck sloot in 1971 aan de Bloemgracht om pas twee jaar later weer te openen aan de Botenmakerstraat.

In de tussentijd kon ‘t Kabelgat terecht in een bouwkeet aan het land van Middelhoven – onvergelijkbaar met het pand aan de Wilhelminastraat – en in Provadya? – dat maar beperkt voor iedereen toegankelijk was.

In 1973 opende het Drieluyck aan de Botenmakerstraat en sloot Provadya?. Een jaar later brandde de keet aan het land van Middelhoven af. De groep Kabelgatters kraakte onder de naam “WIJ” eind 1976 nog het GEB-gebouw aan de Zuiddijk (om de hoek bij ’t Kabelgat en tegenover de latere Kade), maar werd daar na twee stampvolle weken door de sterke arm uitgezet.

En toen was er nog alleen jongerencentrum het Drieluyck. Eerst het centrum voor het oorspronkelijke publiek van Kabelgat, Drieluyck en Provadya?. Met prima mogelijkheden om bands te laten optreden. Met een filmhuis. Met een theekamer. En een bar.

Vanaf 1978 kreeg Punk de overhand. Overigens zonder dat er problemen ontstonden tussen Punkers en Hippies, zoals eerder in ’t Kabelgat wel tussen de Hippies en de Vetkuiven uit El Sombrero.

Drieluyck werd steeds meer een centrum voor een gemêleerd publiek. Met een goede popzaal. In de jaren negentig werd het pand aan de Botenmakerstraat gesloten en een pand aan de Zuiddijk betrokken, tegenover het oorspronkelijke Kabelgat. De Kade was vooral een moderne popzaal.

Nu zijn er al eerder reunies geweest voor bezoekers van de jongerencentra in Zaandam.

In 1983 (A Merman I Should Turn To Be) hield ‘t Kabelgat haar eerste reunie in de Zaandijkerkerk. Dat bleek bezoekers te trekken uit alle jongerencentra uit de jaren zestig, zeventig en begin tachtig. In 2009 werd dat nog eens dunnetjes overgedaan, dit keer in De Kade. De tweede Kabelgatreunie werd op deze zonovergoten dag niet alleen bezocht door bezoekers van Kabelgat, Drieluyck en Provadya? maar ook door frequente bezoekers van het Spinnewiel, Makerijtje, het Slop, de Schuur en Cocky’s Club.

Het zal op 24 april in de Bullekerk niet anders zijn. En soms hoor je: “Kwam jij ook in het Drieluyck?” – “Nee, maar ik ken bijna iedereen en het is hier heel gezellig!”

foto’s Gemeentearchief Zaanstad en Paul Vreeken