Vervolg wandeling Russische Buurt
door Giljam Klijn
Op 28 januari hebben de leden van de werkgroep ” Historisch Erfgoed en Ruimte” van Historisch Zaandam hun wandeling van 3 december in de Russische buurt voortgezet. Het was beter weer dan op 3 december. De zon gaf enige warmte. Er viel weer een hoop te zien van cultuur-historische en architectonische waarde.
We hadden afgesproken op de hoek van de Houthavenkade en de Hogendijk. We liepen eerst de Houthavenkade in. De naam van deze straat herinnert aan de houthaven die hier ooit was.
Aan de westkant van de Houthavenkade op de nummers 12 tot en met 20 bevindt zicht een rijtje huizen met mooie details. Bij de ramen boven de voordeur en in de erker zijn motieven in glas-in-lood. Het metselwerk is speels. We zien invloeden van art-deco en de Amsterdamse school. Het Zaanse Bouwbedrijf Bakker bouwde deze 4 woningen en een winkel in 1926. De winkel is inmiddels verbouwd tot woning.
Omdat de Houthavenkade even hoog ligt, als de Hogendijk lopen we over de wipbrug naar beneden om de Houthavenkade te vervolgen. Aan onze rechterhand ligt het Wester Kattegat.
Een (ingekleurde) foto van omstreeks 1900 laat zien dat de huidige brug een kopie is van de oorspronkelijke brug. De foto is van zuid naar noord genomen. Op de achtergrond zien we de woningen aan de Hogendijk. Het laat ook zien dat je toen ook aan de Hogendijkkant de brug op moest lopen. De Houthavenkade is kennelijk opgehoogd, toen hier begin twintigste eeuw woningen gebouwd zijn. Daarvoor was het buitendijks land.
Staan we onderaan de brug, dan zijn er aan de rechterhand drie witte huizen. Ook hier zien we glas in lood ramen. De huizen zijn in 1895 gebouwd als kantoor voor de firma Jacob Boot.
Deze had er achter houtloodsen. Hij verkoopt het terrein in 1903 aan de firma William Pont, die ze verbouwt tot woningen( dank voor de informatie aan Jolanda Hendriks).
Op een luchtfoto uit 1925 zien we ze ook liggen naast de brug rechts onder op de foto. Daarachter tot de Provincialeweg zijn er houtloodsen van William Pont. Je ziet de balken in de haven liggen.
Ter plekke van de houtloodsen is een nieuwbouw plan voor 700 woningen. Gelukkig blijven deze 3 woningen bestaan.
We lopen terug naar de Hogendijk en slaan linksaf richting Provincialeweg. We bewonderen Hogendijk 79. Een huis waar je vaak voorbij fietst, maar waar bij nadere beschouwing ook mooie details aanwezig zijn.
Het huis is in 1911 gebouwd in opdracht van Cornelis Vet, die hier een houtbedrijf had. De loodsen bevonden zich achter zijn huis aan het Wester Kattegat en zijn ook op bovenstaande foto te zien.
Vervolgens komen we langs het eerste houten huis op de Hogendijk 113. Het dateert uit 1881. Het is niet het laatste houten huis We komen bij de houten panden Hogendijk 123-129, waar de Wielerzaak van Hackmann zit.
Deze gemeentelijke monumenten dateren uit de achttiende eeuw. De huizen waren in die periode onderdeel van de scheepswerf van Pieter Lijnstzoon Rogge aan het Wester Kattegat.
We lopen de Hogendijk uit en slaan rechtsaf de Provincialeweg op.
We zien achter de benzinepomp van Total Energy een houten pandje op Provincialeweg 30.
We lopen verder langs de Provincialeweg langs de jongerenwoningen die woningbouwvereniging ZVH hier begin jaren tachtig bouwde met de latere rijksbouwmeester Kees Rijnboutt als architect.
Ernaast ligt het pand Oosterweide op de Provincialeweg 52. Dit herenhuis is in 1939 gebouwd in opdracht van J.A.E Verkade, directeur van Verkade met Jouke Zietsma als architect.
In Amsterdam zijn in de gordel 1920-1940 veel woningen van zijn hand. Het is in 1969 verbouwd tot kindertehuis Oosterweide.
Sommige lezers zullen het zich ook herinneren, omdat ze hier naar tandarts Zwart gingen.
We slaan rechts af en lopen naar het Rustenburg. Het Rustenburg is een oud pad. Het eerst bekende reglement dateert uit 1656. Op de hoek op nummer 59 en 61 staan 2 houten huisjes onder 1 kap.
Ook op nummer 47 is er een houten huis. We lopen naar een schuur in de achtertuin en zien dat deze ook in gebruik is geweest als boothuis.
Op Rustenburg 5 is een woning opgeknapt. Over deze renovatie is een filmpje gemaakt, Deel 1 kan je bekijken met de volgende link.
https://www.youtube.com/watch?v=h_0EJ85D3EM
De geschiedenis van het huis gaat terug tot de zeventiende eeuw.
We zijn weer bijna bij de Hogendijk en draaien ons om en kijken naar het noorden.
We vinden het jammer dat tijdens de stadsvernieuwing omstreeks 1980 de oostkant van het Rustenburg is afgebroken. Het is rommelig. Hieronder een foto van begin twintigste eeuw, vanaf de Hogendijk naar het noorden genomen. Het tweede huis aan de linkerkant is Rustenburg 5. Overigens waren er in de jaren zestig plannen om de hele Rustenburg te slopen en hier een doorgaande weg aan te leggen.
We lopen via de Tolstoistraat terug. Hier zien we woningen met een bijzondere daklijst. Ook deze woningen hebben daardoor architectonische waarde. Ze zijn in 1914 gebouwd door aannemer J. Kakes.
Verderop in de Tolstoistraat waren er woningen van woningbouwvereniging Goed Wonen Zaandam. Parteon heeft deze een jaar of 5 terug gesloopt en nieuwe woningen gebouwd. We vinden deze passend bij de buurt We slaan rechtsaf bij de Czarinastraat en lopen terug naar ons startpunt.
We hebben weer veel mooie architectonische details gezien en panden van cultuur-historische waarde. Juist als je wandelt, vallen deze op.
De foto’s zijn van Paul Vreeken. De historische foto’s komen uit het archief van de gemeente Zaanstad