Henk Dil – Zaans Kunstenaar 1937  – 1993

door Co Plomp (1947-2022)

Vanaf het moment dat ik een kunstwerk van wijlen Henk Dil kreeg ik het idee om een verhaal te schrijven over deze Zaanse kunstenaar. De aanleiding was een kistje met daarin een wat surrealistisch beeldje gemaakt van Carolina Pine, afgedekt met glas dat op Facebook gratis werd aangeboden door Co Rol, voormalig journalist van het Zaans dagblad de Typhoon. Toen ik het ophaalde en in handen kreeg herinnerde ik me weer  dat ik ooit het gebruikte hout samen met Henk op maat heb geschaafd met de vandiktebank.

Ik heb Henk leren kennen op één van de legendarische feesten/exposities in de gemeenschappelijke ruimte van het centrum Dam 8. Ook woonden er destijds 2 vrienden, Dick Karman en Frank Vogel, beiden kunstschilders. Zodoende kwam ik vaak op bezoek op Dam 8.

Henk Dil is geboren op 20 juli 1937 te Zaandam en overlijdt te Zaandam op 6 juli 1993. Henk ging na zijn diensttijd in de ‘Kunst’. Hij volgde de opleiding aan het Instituut voor  Kunstnijverheidsonderwijs te Amsterdam en bij Emmy van Deventer (glazuurlessen)  waar hij vooral materiaalkennis en de glazuurkunst onder de knie kreeg. Hij was een bewonderaar van vooral de oud-Chinese  pottenbakkerskunst. Hij gaf bepaald niets om maatschappelijke ambities.

De pottenbakkerij is niet zomaar een hobby van hem, “Je zou het een levensvoorwaarde  kunnen noemen, als ik niet de gelegenheid had om uit de taaie onmogelijkheden van de klei mogelijkheden te scheppen, dan zou ik ongelukkig zijn” zegt hij zelf in de Zaanlander van 31 juli 1963. In 1963 had Henk Dil een krantenwijk en later een broodwijk om zijn brood te verdienen. Zo hield hij genoeg tijd over om zich aan de keramiek te wijden.

Keramiek

Aanvankelijk maakte hij ook gebruik van de regeling Contraprestatie, later BKR ( Beeldende Kunstenaars Regeling). Als gevolg van de  fasegewijze opheffing van deze regeling moesten vele kunstenaars op een andere wijze hun brood verdienen. Henk echter hield het hoofd boven water door allerlei (betaalde) nevenactiviteiten  op het gebied van de kunst te gaan beoefenen.

Zo zette hij zich in met  al zijn mogelijkheden en kennis als ‘Kunstrukteur’, dat wil zeggen; de uitvoering van kunstwerken in opdracht van kunstenaars die zelf de mogelijkheden en kennis niet hadden om  hun project/opdracht te realiseren.  Keramiek van Henk Dil met de titel ‘gedeeld stuk’.

Verder begaf hij zich op het, door vele kunstenaars geschuwde vlak, op de commerciële vervaardiging van Granito aanrechtbladen (deze techniek had hij zich intussen ook eigen gemaakt) en andere objecten vervaardigd van dit materiaal. Het werken  als Keramist/Pottenbakker kwam in deze periode op een laag pitje te staan.

Hij woonde en werkte in Zaandam.  Aanvankelijk op een oud schip dat op het droge lag in het Westzijderveld, daarna  had hij een atelier in het Cultureel Centrum Dam 8. ( afb. 02). Henk had zijn atelier aan de voorkant van het gebouw, bestaande uit 2 ruimtes waar , in tegenstelling tot sommige andere ateliers, grote orde heerste, alles was opgeruimd en had zijn plek. Ik had de indruk dat hij zich niet echt veel bemoeide met de rest van de mensen, hij kon daar ook wel eens smalende opmerkingen over maken. Voor zover ik weet regelde hij de huur voor de hele centrum en betaalde hij die elke maand aan Jan List.  Foto: Dam 8 – 1964

Vanwege de sluiting van Dam 8 was hij genoodzaakt om zijn atelier te verplaatsen  naar het souterrain van Zuiddijk 51. Een geweldige grote ruimte met in het voorgedeelte 3 in onbruik geraakte  gevangeniscellen waar hij, op een gegeven moment ook ging wonen. Hier was ook enige tijd Galerie  “De Nor“ gevestigd. Hij gaf daar ook les. Zuiddijk 51, foto Wim de Jong

Omdat het pand Zuiddijk 51 een andere bestemming kreeg was hij weer genoodzaakt te verhuizen. Dit keer naar het industrieterrein aan de Daam Schijfweg 24,te Zaandam waar hij  zich vestigde in een zgn. Romneyloods met daarachter een klein zomerhuisje waar hij woonde.

Tijdens de periode op Zuiddijk 51 begon Henk te experimenteren met Ferrocemant hetgeen resulteerde in een aantal objecten van dit materiaal op diverse plaatsen in Zaandam en uiteindelijk in de bouw van een zeegaand schip van Ferrocement.

Sacharovplein, het achterschip van Czaar Peter. Henk Dil 1996-foto Gré Dapper

CV:

Henk Dil is geboren op 20 juli 1937 te Zaandam. Hij volgt de opleiding aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs te Amsterdam bij Emmy van Deventer (glazuurlessen). Hij woont en werkt in Zaandam waar hij zijn atelier heeft in de werkgemeenschap “Dam 8”. Exposities tussen 1965 en 1973 in vele vooraanstaande galeries. Onder meer bij Galerij Ina Broerse, Amsterdam, Galerie Het Kapelhuis, Amersfoort, Galerie De Berenkuil – Jan Oosterman, Breukelen. ‘Kunstrukteur’ Henk Dil was vele jaren gastdocent en stimulans bij de workshops ‘Beelden in Beton’ van de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht. Henk Dil overlijdt te Zaandam op 6 maart 1993.

* Dit artikel kwam onafgemaakt uit de nalatenschap van Co Plomp. Ik heb het van illustraties voorzien – Ruud Meijns

    Illustraties: Gemeentearchief Zaanstad, kunstveiling