Albert Heijn en de vakbond E.V.C.

door Ruud Meijns

Een staking waarbij naast vakbondseisen ook politieke eisen een rol gaan spelen begint al met een ingewikkelde start. Begin april 1951 zette de directie van Albert Heijn de personeelskern (een vorm van medezeggenschap) buiten werking. In deze kern waren bij Albert Heijn elf plaatsen beschikbaar waarvan er negen door leden van de Eenheids Vakcentrale (E.V.C.)  werden bezet. Daarnaast nog één van de Christelijke en één van de Katholieke bond.[1])

De E.V.C. was sterk gelieerd aan de Communistische Partij Nederland (C.P.N.). En daar begon het te wringen.  De E.V.C mengde stakingseisen met landelijke politiek. Terugkeer van de Kern, loonsverhoging met ‘rampzalige oorlogspolitiek in ons land’. Albert Heijn wilde ervan af omdat men de Kern met de E.V.C., gezien de politieke achtergrond, niet meer vertrouwde. Zeker nadat AH akkoord was gegaan met een loonsverhoging van 5 procent (de CPN wilde 10 procent) en later het gerucht werd verspreid dat de eis geweigerd was. Daarop werd door de E.V.C. een staking uitgeroepen die niet ondersteund werd door de reguliere vakbonden.

Gedempte Gracht, Ons Huis. Stakers van Albert Heijn vóór het begin van de stakersvergadering (krantenfoto Zaanlander)

De directie van Albert Heijn was bekend geraakt met een stuk van de C.P.N. waarin gesuggereerd werd om de agitatie te richten op de 350 filialen van de supermarkt omdat die het meest kwetsbaar werden geacht. Pogingen om de staking uit te breiden naar andere Zaanse bedrijven mislukten grotendeels. Alleen bij Verkade brak een staking uit bij de beschuit omdat men dacht dat Verkade voor Albert Heijn ging bakken.

Jan Vlietman, voorzitter van de toenmalige Kern vertelt, “Albert Heijn was ons bolwerk in de Zaanstreek. En wat we er via die kern niet allemaal hebben kunnen bereiken…tot aan vacantiekampen aan toe. Het is allemaal binnen een paar jaar afgebrokkeld en het was onze eigen schuld”. De regie lag bij de Partij. Dan kwam er een bestuurder bij hem langs die hem vertelde dat hij van de partij kwam met de opdracht tot staken. Ik heb de mensen in het bedrijf toegesproken en ik heb opgeroepen tot een vierentwintig-uurs-staking. Maar dat was helemaal de bedoeling niet van de Partij. We moesten doorhalen. De boel moest plat. Jullie bij Albert Heijn moeten de boel openbreken. Alles staat te wachten op een sein”. Maar er volgde niemand, in heel de Zaanstreek niet.”[2]

Voor de directie van Albert Heijn was het duidelijk dat de aansturing van de staking uit Amsterdam kwam, vanuit het hoofdkwartier van de CPN. In de hoofdstad werden ook niet stakers door EVC leden bezocht om vooral de staking te ondersteunen. De intimidatie, o.a. op het station in Zaandam ging zover dat Albert Heijn besloot om de vrouwelijke werkneemsters voorlopig thuis te laten onder doorbetaling van salaris. Andere werkneemsters werden zolang ondergebracht in het A.H. Ontspanningsgebouw in de Klampersstraat.

In de tweede week van de staking kregen de ruim 400 stakers (meisjes en mannen) van Albert Heijn een schrijven waarin het concern opriep weer aan het werk te gaan. Zij die de maandag erop niet aan het werk waren gegaan mogen ze zich als ontslagen beschouwen. Op een personeelsadvertentie van Albert Heijn in de landelijke bladen kwamen heel veel reacties binnen.

Het dagblad De Waarheid berichtte dagelijks over de enorme steun die de stakers kregen, over de sympathie onder de Zaandamse bevolking. Dit in tegenstelling tot de geluiden die bij de leiding van de actie te bemerken vielen. Vlietman: “De staking was na vierentwintig uur al niet meer populair. Er waren mensen onder ons….. drama’s. Men keerde zich van ons af. De staking brokkelde geleidelijk aan af, men moest zich gewonnen geven. Albert Heijn heeft toen heel ons EVC-kader ontslagen. We kregen nog wel een getuigschrift dat we zelf ontslag hadden genomen. Opdat we niet geblokkeerd werden bij het zoeken naar een andere baas”.[3]

Een groep stakers, met aanhang, loopt richting Oostzijde naar de fabriek van Albert Heijn.

Bronnen: Dwars, Duivels en Dromend. De geschiedenis van de CPN, 1938-1991. Ger Verrips

Gemeentearchief Zaanstad, Delpher

[1]) Dwars, Duivels en Dromend. De geschiedenis van de CPN, 1938-1991. Ger Verrips

[2])  idem

[3])  idem