De Kegelbaanstraat

door Ruud Meijns

De Kegelbaanstraat bestaat niet meer; u hoeft niet te zoeken. We weten wel waar het straatje lag. Als u uit de Zeemanstraat richting het Rustenburg fietst moet u even op de hoek Rustenburg stil staan en als u, rechtuit naar het westen kijkt, ziet u alleen maar gebouwen.

Zo tussen de Vinkenstraat en de Zeemanstraat, daar lag de Kegelbaanstraat, maar ook het werfje van Brouwer.  Op de kaart van dit gebied uit 1941 is alles nog in tact want het is pas verdwenen toen Albert Heijn de grote toren aan het Ankersmid ging bouwen. Bij de rode driehoek ligt de Kegelbaanstraat. Achter de driehoek, aan de overkant van het water, ligt het Noordse Bos. Inmiddels ook al jaren geleden geheel gesloopt.

Op de hoek staat pand  Rustenburg 107 en vervolgens begint de nummering van het straatje met de nrs. 1 t.m. 8. Er is heel kort een kegelbaan geweest. Bij het kadaster vinden we dat de eerste vier huisjes eigendom waren van Hendrikus Theodorus Sistermans, karrenverhuurder uit Zaandam. Via verkoop belanden ze in het bezit van Hartog Consenheim, koopman uit Zaandam. Dan wordt Lukas Koppies eigenaar. Lukas overlijdt zodat het bezit overgaat naar zijn weduwe Trijntje Onrust, zonder beroep. Zij was al eerder weduwe van Jan Pieter Dekker die al een aanzienlijk huizenbezit had en door het overlijden van Lukas Koppies wordt zij ook van diens bezit erfgenaam.

Zij besluit de huisjes in 1956 over te doen aan Bernardus Sombroek, machinefabrikant. Sombroek had een werkplaats op het Dampad en verplaatste die naar de Rustenburgerdwarsstraat. Mogelijk dacht hij aan uitbreiding door pandjes op de Kegelbaanstraat te kopen. De straatjes liggen dicht bij elkaar. Na verkoop van zijn bezit op de Kegelbaanstraat en de Rustenburgerdwarstraat aan de N.V. Albert Heijn Productiebedrijven te Zaandam, heeft zijn bedrijf zich gevestigd aan de Aris van Broekweg.

Volgens het stratenboekje van Frans Mars heeft daar in de 19e eeuw een kegelbaan gelegen, maar die werd omgezet in een aantal woningen. Dat klopt. In 1883 adverteert J.C. van Wessem met een ‘Kegelbaan, staande op het verlengde Rustenburg’. Even daarvoor had de krant met veel genoegen de komst van de Kegelbaan gemeld die ‘door eenige heren hier ter stede wordt gebouwd’. Niet voor lang want in 1890 wordt het pand met kegelbaan al in veiling gebracht door de makelaars van der Goot. Waarschijnlijk is de kegelbaan daarna omgebouwd tot woningen.

Maar verder was het een heel gewoon straatje, waar mensen woonden en werkten. Zo was er in het adresboek een bootwerker te vinden, maar ook een agent van een verzekeringsmaatschappij of een secretaris van een voetbalclub.

Er is nog een keertje brand geweest welke snel door de bewoners geblust kon worden. Ze dachten direct aan opzet, want de bewoner had nogal wat schulden. Hij werd meteen vastgezet door de politie.

Maar zoals we hebben gezien heeft de N.V. Albert Heijn het gebied in bezit gekregen o.a. voor de bouw van het iconische torengebouw – de Albert Heijntoren.

Vroeger lag er een bruggetje in het Rustenburg. Op deze foto is de brug verdwenen maar het watertje ligt er nog. Links, direct na het huis, bij de fiets is de ingang van de Kegelbaanstraat. We kijken richting het noorden; richting de Stationsstraat.

Van dit hele gebied is haast niets meer zoals het hier op de foto uit beginjaren ’60 te zien is.

Kaartje en foto’s: Gemeentearchief Zaanstad