Dienstverplichting
door Ruud Meijns
Tijdens onze middag in de Bovenkruier kwam er iemand met een doosje met boeken binnen die voor de vereniging Historisch Zaandam bestemd waren.
Bij deze boeken zat ook een boekje over de Brandweer in Zaandam. Uit dat boekje viel een plastic hoesje met daarin een papiertje dat aan de randen licht verbrand was.
Het was een “Aanwijzing tot het verrichten van diensten” en was gedateerd 23 april 1943.
Het was afgegeven aan de heer J. Visser.
De term “Aanwijzing tot het verrichten van diensten” of op z’n Duits “Verpflichtingbescheid” wordt gebruikt voor de bijzondere vorm van gedwongen tewerkstelling welke tijdens de bezettingsperiode het meest werd toegepast.
Volgens deze verordening no. 42 van de Rijkscommissaris konden bewoners van het bezette Nederlandse gebied door het gewestelijke arbeidsbureau worden verplicht voor een bepaalde tijd op een hun aangewezen plaats binnen het Nederlandse gebied diensten te verrichten.
We mogen hieruit concluderen, gezien de brandranden van het papiertje dat J. Visser tijdens de 2e W.O. bij de brandweer verplicht tewerk was gesteld. Het briefje is van 23 april 1943.
Een maand later in de nacht van 20 op 21 mei steekt het Zaanse verzet het Arbeidsbureau in de Oostzijde in de brand. De vroegere Bakkersschool wordt volledig verwoest met alle gevoelige informatie daarin opgeslagen. Misschien heeft meneer Visser er wel mede voor gezorgd dat de brandweer wel erg (opzettelijk) traag was met het blussen Hij heeft het papiertje ter plaatse moeten laten zien want de randen zijn licht geblakerd. En zo zie je maar dat ook hier de geschiedenis zich onverwacht kan opdringen.
foto’s: Gemeentearchief Zaanstad, Ruud Meijns