Prof. Dr. Cornelis Adrianus Pekelharing (1848-1922)

door Ruud  Meijns

C.A. Pekelharing is geboren op 19 juli 1848 in Zaandam.  Zijn ouders waren Cornelis Pekelharing en Johanna van Ree. Vader Pekelharing was arts, hij woonde op de Hogendijk en het gezin had vijf kinderen. Cornelis bezocht als jongeling de Franse School en werd in 1865 toegelaten tot de Universiteit. Zijn vader vond hem nog te jong en heeft hem een jaar thuis gehouden om daar enige zelfstudie te doen. Hij begon dan in 1866 aan zijn studie natuurwetenschappen en medicijnen aan de Universiteit in Leiden. Daarnaast behaalde hij het eerste kandidaats filosofie. Hij slaagde in 1870 voor zijn eerste kandidaats geneeskunde en in 1872 voor zijn medisch examen. Hij werd arts in Leiden en wijdde zich aan wetenschappelijk onderzoek. Bij afwezigheid van zijn vader nam hij diens huisartsenpraktijk waar. Hij trouwde in 1873 met Willemine Geertruida Campert en promoveerde In 1874 tot doctor in de geneeskunde.

Na Leiden ging hij naar Utrecht om daar als hoogleraar in de Pathologie (ziekteleer) te doceren. In 1886 werd hij lid van de Koninklijke Nederlandsche Akademie van Wetenschappen en was voorzitter van de Volksbond tegen alcoholmisbruik. Hij was nog een periode Rector Magnificus van de Universiteit van Utrecht.

In 1886 maakte hij op uitnodiging van de overheid een wetenschappelijk reis naar Nederlandsch-Indië om onderzoek te doen naar de Berri-Berri ziekte.  In 1914 ging hij nogmaals naar Indië voor onderzoek samen met de gynaecoloog prof. Dr. Treub. Cornelis Adrianus Pekelharing ging in juni 1918 met emeritaat (pensioen).

Hogendijk 1, 1900. Het huis is van 1707 en is in 1910 gesloopt.

Wat maakte het nodig om over deze Cornelis Adrianus Pekelharing te schrijven? Wel het gezin woonde in een bijzonder pand op een bijzondere plek namelijk op de hoek van de Hogendijk, nummer 1. Het pand dat later door ‘Sociëteit Trouw aan Verbintenissen’ zou worden gebruikt. Door de demping van de Havenkom ontstond een nieuwe situatie en werd het pand gesloopt. Hier loopt nu de Nicolaasstraat met het Zaantheater.

Pekelharing was het Zaantje niet vergeten want hij kwam een aantal malen terug om op uitnodiging van plaatselijke organisaties lezingen te geven over bijvoorbeeld – voedingsstoffen en/of over drankmisbruik. Hij schreef ook een brochure over de strijd tegen smetstoffen. Prof. Dr. C.A. Pekelharing overleed in Utrecht op 18 september 1922.

Illustraties: Universiteit van Utrecht, Gemeentearchief Zaanstad