Zuiderkerk

door Chris Kabel [1]

Kort geleden [2] werd de Zuiderkerk gesloopt. Hij stond op de hoek van de Dirk de Kortestraat/Jacob Gorisstraat. Ik vond het best wel een mooi gebouw. Sloop is eigenlijk een verlies voor de buurt en de kerkgemeenschap. Maar u kent het gezegde: gedane zaken nemen geen keer. Op de vrijgekomen plaats wordt binnenkort begonnen met de bouw van senioren-woningen in vier woonlagen.

De bouw van de Verzetsbuurt en de kerk vond plaats in het begin van de vijftiger jaren. Het was het sluitstuk van de nieuwbouw vanaf de Zuiddijk tot aan de Gouw. Deze nieuwbouw was al in gang gezet in de jaren voor de oorlog. Begin dertiger jaren werd de D. Doniastraat gebouwd evenals  de lagere school nummer 2. Zo heette vroeger de huidige basisschool Herman Gorter. Ik ging in die tijd naar die school. Op weg naar school konden wij vanaf de Zuiddijk over de weilanden Oostzaan zien liggen. Maar dat was gauw over.

Omstreeks 1937 werd begonnen met de bouw van de Burgemeestersbuurt, voor die tijd een groot uitbreidingsplan. Alle Burgemeesterstraten werden toen aangelegd alsmede de aansluitende straten zoals de Pieter Pauwstraat, de A.G. Verbeekstraat enz. Een belangrijk deel van de huizen werd gebouwd voor particuliere rekening. Grote en kleine aannemers bouwden in opdracht of voor eigen rekening kleine aantallen woningen. Er waren daardoor meerdere aannemers bezig in een straat. Het ging er wat chaotisch aan toe. De huidige Burg. Smitstraat, het plantsoen en omgeving waren een woestenij met (hier en daar) zandhopen.

De oorlog die in 1940 uitbrak maakte een einde aan de bouwwoede. Er werd een hek geplaatst aan het einde van de Burg. Smitstraat. Deze straat liep daardoor dood op het weiland. Wel was het zandlichaam van de Kepplerstraat al gestort, waardoor het jaren een prachtig gebied voor kinderen was.

In het midden de Kepplerstraat, nog niet doorgetrokken. Onder de huizen van de Burgemeesterbuurt en boven de woningen van de Verzetsbuurt. De Laan der Vrijheid, helemaal boven is grotendeels onbebouwd op enkele prefab woningen (rechts) na. Over de Gouw nog een boerderij. Het is 1950.

Pas in 1948 werd de draad weer opgepakt. Eerst was de W. Brinkmanstraat aan de beurt. Het was toen pas de eerste grote woningbouw na de oorlog. Wij smaakten het genoegen in één van de eerste zes huizen te komen wonen. Aan de voorzijde van ons huis keken wij op Oostzaan, aan de achterzijde op de Burg. Smitstraat. Maar ook dat was snel voorbij. De andere straten – nu de Verzetsbuurt vormend – volgden in rap tempo. De huizen werden in het weiland gebouwd. De gronden waren niet vooraf opgehoogd. De straten werden gestort van zand. Voor de aanleg van paden en stegen werd zand en vliegas gebruikt. Er werd in die tijd niet zo moeilijk gedaan. Wisten wij veel.

Het sluitstuk was de bouw en aanleg van de Kepplerstraat in 1953 en de Zuiderkerk. In 1957 volgde nog de bouw van de Paaskerk. Laten we hopen dat de Paaskerk met zijn mooie gebrandschilderde ramen, niet de weg opgaat  van de Zuiderkerk.

Foto’s: Gemeentearchief Zaanstad

[1] Verscheen eerder in ‘Kabeltjeskrant’, mei 2000.

[2] De Zuiderkerk werd in 1997 gesloopt