Door de ogen van Monet

door Ruud Meijns

Het schilderij het ‘Oosterkattegat’ is voor mijéén van de mooiste schilderijen die Monet in zijn Zaandamse periode heeft gemaakt. En de vraag die historisch geïnteresseerden dan stellen is waar hij zat toen hij dat beeld op het doek zette.

Volgens Gré Luttik, nazaat van de familie Berghouwer, de scheepswerf die aan de Bleekersstraat en de Hanenpadsloot lag, zat Monet op de werf van Berghouwer toen hij het Oosterkattegat schilderde.

Gré vertelde mij het volgende; ‘Ik kon in mijn tienertijd aardig tekenen. En naar aanleiding daarvan vertelde Opa Cornelis Berghouwer, geboren 1874, mij dat zijn vader Cornelis Berghouwer Sr. hem ooit eens had verteld dat er een ‘vreemde’ kunstschilder op  de werf  de molen aan de overkant had zitten schilderen. Het woord ‘vreemd’ was een aanduiding die gebruikt werd in de Zaan voor mensen die van ver kwamen. Een vreemdeling dus. Toen Monet in mijn vizier kwam schoot me de opmerking van opa weer te binnen.

De tijd zou ook kloppen. Opa was nog niet geboren en vandaar dat het verhaal door zijn vader werd verteld. Zou het zo zijn geweest dat het een andere kunstenaar op later tijdstip de molen schilderde had opa hem mogelijk zelf wel gezien’.

Tot zover Gré Luttik. Kijkend op kaartjes van de situatie aldaar in die tijd lijkt me dat Monet daar heeft gezeten niet onlogisch.

De Hanenpadsluis ligt in de Zuiddijk met van hieruit links de molen en rechts het gebied van de werf van Berghouwer en waar later het Vissershop komt. Het kaartje is van 1875 .

Op het schilderij zelf zien we op de voorgrond moerasachtig land. In de verte zien we de Oostzijderkerk en we zien ook de sloot die achter de Zuiddijk loopt, nu nog, tussen de Zuiddijk en de Prins Hendrikstraat. Het water bij de molen het Oosterkattegat was een thuishaven voor de Zaanse vissers en daar zien we een paar botters van liggen. Vandaar de naam Visserhop voor de naastgelegen woonwijk.

Er is ook een tekening van Frans Mars van dezelfde plek. Bij de tekening in het gemeentearchief staat geschreven ‘…... getekend op de werf van Berghouwer’.

Zullen we dan maar afspreken dat het schilderij ‘Oosterkattegat’ in 1871 vanaf de scheepswerf van Berghouwer is geschilderd?