Het Wapen van Londen – een speciale zaak
door Ruud Meijns
Het Wapen of Oud Londen in de volksmond was een speciale tabakszaak op de Zuiddijk die in Zaandam gevestigd was van 1791 tot aan 1946.
Jan Warnar Köhne ( 1755) vertrok zo rond 1789, de tijd van de Franse revolutie, vanuit Berge bij Hannover in Westelijke richting en eindigde op de Zuiddijk in Oostzaandam waar hij zich in 1791 vestigde.
Met wat hij aan spaargeld nog over had begon hij een handeltje in tabak in een zaak die hij ‘Het wapen van Londen’ noemde. Na een tussenstop op de Dam vestigde hij zich in een pand op de hoek van de Zuiderkerkstraat en de Zuiddijk.
Links de Oostzijderkerk en het hoekhuis is het Wapen van Londen. Het gemeentehuis op de achtergrond.
Hij kwam zonder kleerscheuren door de Franse tijd heen, huurde panden voor het kerven (snijden) van de ruwe tabak, begon een handel in kaas en huurde ervoor een pakhuis op het Fransepad. Voor versterking nam hij zijn broer Johan Hermann in dienst.
Jan overleed op 20 november 1827 en Johan zette de zaak voort. In 1844 overleed deze Johan waarna diens zoon Johan de zaak overnam. Niet voor lang want hij overleed in hetzelfde jaar en zo kwam broer Remmert aan het roer te staan van Het Wapen van Londen.
Bij zijn dood was Jan Warnar Köhne koopman, fabrikant, exporteur en reder. In het kantoor van de firma hebben tot aan de sluiting in 1946 schilderijen gehangen van drie schepen waar Jan geld in had gestopt. De schepen voeren tussen Amsterdam en West-Indië. Eén van de schepen, de Columbus, is ooit met man en muis vergaan.
Eén van de schoeners van Köhne
Köhne die nu de leiding had was ook gortpeller met de molen de “Traanroeier” die in het Oostzijderveld ter hoogte van het Hanenpad stond. Hij heeft deze molen tot 1902 gehad. Remmert stierf in 1912 en zijn zoons Coen en Remmert hebben de zaak voortgezet.
Deze twee zonen van Köhne hebben de zaak tot het eind voortgezet samen met de bedienden A. Flentrop en M. Buys. ‘Oud Londen’ zoals de zaak ook wel werd genoemd had een antieke inventaris met vaten, tonnetjes, porseleinen snuifpotten en koperen weegschalen. Hain de Molenaar haalde herinneringen op:
‘Toe ‘k nag un kind was, sting er op de toonbank nag un kopere komvoor mit ’n kooltje vuur, deer kon je den mitien opsteke a je un puntzakkie tebak ehaald hadde, want as je wet ekocht hadde mog je mitien un paipie stoppe of un proimpie voor niks neme’.
Pelders, olieslagers, zeebonken en boekhouders, al wat rookte, pruimde of snoof kwam bij hen in de winkel omdat ze voor elk wat wils z’n waar had. Maryland, Portorico, Varinas – goed, beter, best en deze reputatie hielden ze hoog en leverde hen voordeel op.
In 1946 kwam het einde voor deze oude firma. De hele winkelinventaris is door de heren Köhne geschonken aan het Openluchtmuseum in Arnhem. Het werd weer opgebouwd in het Zaanse buurtje. Helaas is het bij een brand in 1970 verloren gegaan.
Bronnen:
De Speelwagen 1946 nr. 2 van Historische Genootschappen in Hollands Noorderkwartier.
De Zaende 1946
De Zaanlander 1946-02-23
Gemeentearchief Zaanstad