Aan de hengel

  (door Koos vd Woude)

Er zijn nog veel ouderen en jongeren die niet kunnen zwemmen. Maar tegenwoordig wordt er al vroeg met  watervrij maken begonnen. Peuter- en kleuterlessen, in een verwarmd overdekt zwembad, om zo het befaamde A diploma te halen. Er zijn een heleboel kleintjes die verder gaan, zelfs wel voor een C diploma. Maar vroeger…….

Dat was ruim een eeuw geleden wel anders. Er waren heel veel zwembaden in de Zaanstreek, in de Zaan, het Zwet en zelfs in een sloot in Jisp. Dan was het vaak afzien als je aan de hengel het, “Voor zij sluit, achter zij sluit,” hoorde. Het water was soms tot bibberens toe koud.

foto: badmeester Groenhart met de rijdende hengel

Primeur voor Zaandijk.

Zaandijk had de primeur om in 1877 als eerste een openlucht zwembad in de Zaanstreek te hebben. Het bad lag ter hoogte van het gemaal Het Leven, aan de Zaandijkerweg en stond in verbinding met de Zaan. Het was deels afgesloten door een houten omheining. Duizenden  kinderen hebben daar zwemmen geleerd. Bij de oprichting in 1876 werd het bad gefinancierd met aandelen van vijftig gulden. Gemengd zwemmen was uit den boze. Mannen en vrouwen zwommen keurig apart, Als de blauwe vlag in top wapperde mochten de mannen zwemmen. Waaide een witte vlag in de top van de mast, waren de dames aan de beurt. Hing er geen vlag, bad dicht. Het Zaandijker bad was de thuishaven va ZC Nereus. In het begin alleen een club voor mannen en jongens, met zowel zwem- als waterpolo.

Bad op het eiland.

In 1893 bevond het openluchtbad van Zaandam zich op de kop van het William Ponteiland in de Voorzaan. Het bad was slechts met het pontje van Schaap bereikbaar.; dat aan en afvoer. Pas in 1959 kwam er een vaste oever- verbinding. Op het eiland was een drukte van belang, met het transport van hout. Terwijl de zwemliefhebbers zich vermaakten in het bad in de Zaan. De spectaculaire 9 meter hoge duiktoren was van verre al te zien. Het had op verschillende hoogtes een duikplank. Het bad was jarenlang de thuishaven van ZC Neptunes, de oudste zwemvereniging in de Zaanstreek. Na ernstig verval, kwam er in 1958 een eind aan het bad.

• * ‘Aan de hengel’ is de titel van een boekje over de geschiedenis van de Zaanse Zwembaden door Peter Roggeveen.

(Van de redac­tie) N.B. Voor het pon­tje van Schaap, op de kop van de Prins Hen­drikkade moest je betalen. Dat pon­tje ging ook verder naar de Haven en het Vis­ser­shop. Aan de andere kant was het Gemeente pon­tje ter hoogte van het Kat­te­gat, dat was gratis.