De Braderie van 1952
door Ruud Meijns
Dat was nog eens een zomer, een spektakel zoals nooit tevoren was gezien in Zaandam. De hele Zaandamse middenstand stond buiten op het trottoir haar waren te verkopen. Al maanden van gonsde het rond dat de braderie er ging komen. In bedrijven, winkels e.d. werden plannen gemaakt om zo goed mogelijk voor de dag te komen op dit verkoopfeest.
Men wilde wel eens laten zien dat er niet alleen in Amsterdam veel te koop en te beleven was. Drie dagen lang 12, 13 en 14 mei trokken meer dan 200.000 mensen langs de kramen en attracties.
Een jaar eerder was men al met de voorbereiding begonnen. Het idee overgenomen uit Zwitserland en al in Nederland gezien in Almelo. 
Dit zou ook in Zaandam aan de middenstand worden aanbevolen om de verkoop te stimuleren. In januari waren al 100 inschrijvingen binnen. Gegadigden konden een ruimte reserveren vanaf 2 meter. Gemiddeld was er 7,5 meter besteld en in totaal was er al in januari voor ruim 800 meter aan ruimte vastgelegd.
Er werd de hele nacht hard gewerkt zoals hier bij Edison in de Westzijde.
In de vroege ochtend van de openingsdag nog druk met de opbouw
Nachtwerk
In de nacht van 11 op 12 werd er keihard gewerkt om alle stands op de juiste plaats te krijgen. Vrachtwagens reden af en aan en het was voor bewoners van het centrum een onrustige nacht. Zelfs op de morgen van de 12e mei, de openingsdag, werd er nog volop gewerkt aan de inrichting om zo optimaal voor de dag te komen.
Bij het IJzerhuis zette men de puntjes nog op de i.
Krant
Begin mei verscheen in de krant een uitgebreid overzicht van alle activiteiten die op de drie dagen zullen plaatsvinden. Het begint met de officiële opening door burgemeester Thomassen Het eindigt op de 3e dag ’s avonds om 22.30 uur met een Streetparade door de “New Orleans Pipers” door de stad.
Opening
Nadat burgemeester Thomassen vanaf het bordes van de Kamer van Koophandel in de Westzijde de braderie om 11 uur had geopend lieten drie hoornblazers bazuinen schallen en begonnen de kerkklokken te luiden. De Amsterdamse politiekapel nam het daarna over speelde een aantal feestelijke marsen zodat de stemming er direct goed in zat.
Op het podium voor het gebouw demonstreerde het echtpaar Hoorn-Jaapies in Oudhollands kostuum hoe de Braderie Polka gedanst behoorde te worden. De polka was op muziek gezet door Jurr de Groot die het paar ook begeleidde.
Feest
Door heel het centrum van de stad was één groot lint van kramen, aanbiedingen vlogen de bezoekers om de oren. Het was goed weer, iedereen was in een goeie stemming en het publiek kwam niet alleen uit de Zaanstreek.
De eerste dag al liepen zo’n 70.000 mensen langs de kramen. Vooral ’s morgens geurde de koffie je tegemoet. Mensen liepen met tassen vol met krijgertjes en folders. En heel veel toevallige ontmoetingen. Je zag nog weer eens iemand.
In ’t Veld
De minister van Wederopbouw en Volkshuisvesting Mr. J. In ’t Veld, en oud burgemeester van Zaandam, kwam als standwerker in een kraam te staan om Woningbouwspaarbrieven aan het publiek te slijten.
De spaarbrieven zijn bedoeld om een fonds voor de woningbouw te vullen waaruit woningbouwprojecten zouden worden gefinancierd. Tijdens zijn uurtjes verkocht de minister voor f 28.135,– aan spaarbrieven.
De minister als standwerker
Radio Wereldomroep maakte opnames. De uitzendingen waren in vele talen zoals Spaans, Maleis, Arabisch en Zuid-Afrikaans. Men had hiervoor mensen gevonden die deze talen machtig waren en ook nog iets over Zaandam wisten te vertellen.
Voor iedereen wat
Door de hele braderie was voortdurend levende muziek van combo’s zoals ‘de “Moonlightplayers’ die op een rijdend podium door de stad trokken. Er werd bij de sluizen door de ‘Troupe René’ demonstraties gegeven op een gevaarlijk hooggespannen kabel.
Diverse sportclubs, muziekgezelschappen e.d. gaven acte de presence met marsen door de stad of door hun kunde op sportgebied te tonen.
Voor de kleintjes waren er diverse attracties en een gekostumeerde optocht door de stad.
Op dinsdagavond vertrokken van de Burcht een stoet auto’s voor een puzzelrit die uiteindelijk weer in Zaandam haar eindpunt had. Zelfs de katholieke parochie had een stand om propaganda te maken. Iedereen zette de schouders eronder om met deze dagen een ‘Aktieve injectie’ aan de Middenstand te geven.
Geslaagd
Het organisatiecomité had z’n best gedaan om een programma te maken dat een zo groot mogelijk publiek zou trekken. De schatting was dat gedurende de drie dagen 200.000 mensen de braderie bezochten. Na een polonaise van 7000 man en vrouw door de stad sprak wethouder Plooijer in de muziektent op de Gedempte Gracht enige afsluitende woorden. Hij bedankte de organisatoren voor dit voortreffelijke feest dat Zaandam drie dagen lang in de ban hield. Volgend jaar weer riep de Zaandamse bevolking in koor.
**Nu alle ondernemingen gedwongen stil liggen is het misschien een optie om nog eens zo’n braderie te organiseren om de ondernemers een flinke boost te geven.