Straten
Verhalen over wijken en straten in Zaandam
Lage Horn – Beatstreet
In Zaandam, in de Lage Horn, nam het etablissement ‘El Sombrero’ van uitbater Henny Cornet een prominente plaats in het uitgaansleven van jongeren die wilden luisteren en dansen op live muziek. Nu was het midden jaren ’60 in de Zaanstreek een ware explosie van bandjes en gelegenheden waar die bandjes hun muziek konden laten horen.
De Lage Horn stond altijd bekend om zijn kroegen, zeelieden en vechtpartijen. Henny Cornet valt de eer toe daar een positieve draai aan te hebben gegeven. In 1965 begon hij met het organiseren van live optredens.
Hulp kreeg hij daarbij van Joop Koekoek die het management voor verscheidene bandjes deed. Joop begon zijn werk als impresario met het organiseren van dansavonden in Concordia in Oostzaan. De eerste band die hij onder zijn hoede nam was ‘Mister X and the Atomics’ met de gebroeders Stompé als drijvende krachten. Koekoek organiseerde de avonden onder de naam ‘The Pop Star Club’.
Langeland
door Ruud Meijns
Kent u het Langeland?
We weten vanuit het verleden dat de paden ontstonden vanuit de hoofdwegen het land in. Meestal omdat daar een molen of een bedrijfje stond waar het pad naartoe leidde. Tussen de Vaart en de Westzijde en het Stuurmanspad en het Zonnewijzerspad lag een gebied dat het Langeland of Lange Land werd genoemd. Nog geen pad of straat.
Dit is een kaart van Oud West van 1894. Links (blauw) loopt de Vaart en rechts (geel) loopt de Westzijde. Het gebied bij de blauwe pijl, tussen het Stuurmanspad en het Hollandsche Pad is het Langeland. Het blauw boven is de Papenpadsloot. Verder lezen
Dirk Donia
door Ruud Meijns
Dirk Donia is op 10 januari 1859 in Franeker geboren. Vader was boerenarbeider. Dirk had drie broers en een zus. Door de slechte economische omstandigheden in het Friesland van die dagen was er slechts een lagere school voor hem en daarna werken als leerling timmerman. Maar hij wil meer en vertrekt op 25 mei 1881 als timmerman naar Amsterdam. Een jaar later laat hij zijn vriendin en nichtje Trijntje Donia overkomen om op 17 mei 1882 met haar te trouwen.
Al in 1883 verhuist het gezin van Amsterdam naar Zuidhorn (Groningen) waar hij gaat werken in dienst van de H.IJ.S.M. (spoorwegmaatschappij). Hij is dan al actief in de plaatselijke bond voor spoorwegambtenaren. In de politiek wordt Donia in 1887 actief voor de ‘Vereeniging voor Algemeen Kies- en Stemrecht’ en voor de S.D.A.P. Verder lezen
Zo druk als……..
door Ruud Meijns
“Zo druk als een boer met één koe” is de uitdrukking en daar moest ik aan denken bij het zien van deze prent.
De plek is de Oostzijde bij het Groote Glop, toen nog met twee o’s geschreven. Helemaal links zien we het huisje dat Monet nog moest schilderen in 1870 en de twee molens zijn, volgens de bijgaande beschrijving de verfmolen de Pauwin en de meelmolen de Haan. De tekenaar is H.P. Oosterhuis en de prent is opgenomen in het boekje ‘Beschrijving van Zaandam – Description de la ville Zaandam’ uit 1842 van B. van Geuns.
Bron: Vereniging Documentatie Prentbriefkaarten
Hoek Rustenburg – Gedempte Gracht
door Ruud Meijns
Weer een hoek met geschiedenis vooral door deze foto die ik vond in de Typhoon. Zo zag de hoek waarover we het hebben er rond 1890 uit.
Het houten huis op de hoek van het Ventje-Rustenburg, rechts op de foto was een kruidenierswinkel annex tapperij van de heer Rem en later van de wed. Nieuwenhuis. Daarna werd het de woning van kruidenier en melkslijter Onrust. Tenslotte werd het houten pand gesloopt. Achter het te slopen houten pand staat wat verderop in het Rustenburg nog een groot houten huis en dat werd bewoond door groentehandelaar Cluwen. Ook dat werd later een stenen gebouw.
Aan de overkant van het Rustenburg, dus op de andere hoek Rustenburg – Gedempte Gracht, staat het houten huis dat bewoond werd door klopperwacht Dik. (foto: Harrie van Nek) Verder lezen
Een overbekende hoek
door Ruud Meijns
En een bekende hoek is de hoek van de Westzijde met de Gedempte Gracht zeker. Het is van oudsher een punt waar veel verkeer langs komt; lopend, fietsend of gemotoriseerd. Dit is zoals het er nu uit ziet (foto Google Maps).
De huidige ondernemer is ‘Phone Hospital’ waar je met je kapotte telefoon langs kunt komen voor reparatie. Het naast gelegen pand op de Gedempte Gracht is van juwelier van Zijp die ooit de hele hoek als het zijne mocht beschouwen.
Voor klandizie is deze hoek een pracht plek, altijd geweest en op oude ansichtkaarten en foto’s zit er altijd wel een ondernemer in. Dat wil niet zeggen dat de ondernemer ook de eigenaar van het pand was. De eerste eigenaar die we in de boeken tegenkomen is Aagje van Lijnen, weduwe van Christiaan Striening. Hij zat in de directie van houtzagerij van Lijnen & Co. Het pand gaat in 1896 over in de handen van Gerardus Timmer, handelaar. Verder lezen
Oostzijde 249
door Ruud Meijns
Er zijn van die 
bedrijven in een straat waar je geen foto van hebt maar af en toe helpt het geluk een beetje. Zo kreeg Historisch Zaandam bij een vraag twee foto’s meegeleverd van Oostzijde 249, machinefabriek W. Hogeveen. De vragen gingen over deze firma W. Hogeveen.
Het pand, Oostzijde 249 werd in 1899 gebouwd in opdracht van Pieter Mars, koopman. Mars had in 1903 een aanvraag gedaan om op die plek een stoomzakkenplakkerij te vestigen. Er stonden eerder kleine pandjes met de nummers 249 en 251 waar J.W. Slijper een inrichting voor het malen en zuiveren van graan had staan. Die werden gesloopt en de eigenaren kregen een aandeel in het nieuwe pand. Het witte pand rechts is de inktfabriek van Oosterveld en Romijn. Verder lezen
Bij de Gasfabriek – tijdreis
door Ruud Meijns
De Westzijde rond 1900 bij de gasfabriek.
Enkele gebouwen van de gasfabriek staan naast de houten huisjes. Er staat een grote stenen fabriekspijp en een gashouder is tussen de bomen te zien. Sinds 1860 heeft Zaandam een gasfabriek. Verder lezen
Bakkerspadsteeg
door Ruud Meijns
Soms kom je toch nog een plek in Zaandam tegen in het fotoarchief die je nog kende zoals met de Bakkerspadsteeg. Er staat in het gemeentearchief een aardige serie foto’s van die steeg en de woningen die er stonden. De woningen zijn allemaal voor 1900 gebouwd volgens het register van de bouwvergunningen. Bakkerspadsteeg nummer 5 werd gebouwd in 1878, 1 en 3 in 1888 en de nummers 6, 8, 10 en 12 in 1894.
De steeg had haar toegang in het Bakkerspad, dat is nu de Klokbaai. Op een kaartje uit 1941 wordt de steeg nog weer gegeven. De kerk boven is de Bullekerk en onderin loopt het Bakkerspad.
Nieuwbouw op het Papenpad in 1926
In de krant van 29 december 1926 stond deze foto van het Papenpad waar op de hoek met de Westzijde de sloop in volle gang was. De opruiming was nodig omdat de heer Klaas Kuiper Kz. een plan bij de gemeente had ingediend om op die plek nieuw te bouwen. Kuiper woonde zelf op Papenpad 3a.
Het eerste plan kwam in 1926 bij de gemeente binnen, maar pas in 1927 werd het plan goedgekeurd en kon de bouw beginnen. En zo zag het er volgens het plan van de heer Kuiper uit. Het gaat om Westzijde 115, 117 en Papenpad 1 en 2.
Op deze bouwtekening zien we links het gedeelte dat in de Westzijde gebouwd zal worden en rechts het deel met winkels en woningen bestemd voor het Papenpad. Aan beide kanten tegen de bestaande bouw aan. In feite werd hier een nieuwe hoek Papenpad – Westzijde gebouwd.
Links is 1983. De snackbar van ‘Willum’ zit in het hoekpand.
Foto rechts is het huidige beeld van de hoek Westzijde – Papenpad. Ik weet niet of Klaas Kuiper Kz. erg tevreden zou zijn met deze restauratie. Zijn originele ornamenten zijn verdwenen.
Illustraties: Gemeentearchief, Luuk Plekker, Ruud Meijns
Poelenburg
De naam van de wijk Poelenburg komt van de molen die in dat gebied stond ‘De Gekroonde Poelenburg’. De molen werd in 1962 verplaatst naar de Zaanse Schans. Maar hoe de molen aan de naam Poelenburg kwam is niet geheel duidelijk.
Het zou kunnen dat het geslacht Poelenburg er iets mee te maken heeft. Dit geslacht had sinds het einde van de veertiende eeuw een woning (hofstede) in Heemskerk staan met de naam Poelenburg. Het geslacht had deze hofstede in leen gekregen van de Hollandse graaf. Maar hoe deze connectie met de molen in Zaandam ligt is mij niet duidelijk geworden. Verder lezen
Botenmakersstraat 2
Botenmakersstraat 2 is een klassiek aandoend pand, volgens de advertentie op internet gebouwd onder invloed van de Jugendstil. Het werd in opdracht van de firma P. de Lange Cz. werd in 1903 gebouwd als kantoor.
Houthandel Pieter de Lange had sinds het midden van de 18e eeuw handel gedreven in hout. Vele leden van de familie de Lange hebben in de houthandel gewerkt. In 1895 droeg P. de Lange Cz. de leiding van het bedrijf over aan zijn drie zonen Claas, Jacobus en Pieter. Na het overlijden van twee van de broers was Jacobus Cornelis de Lange de laatste directeur van N.V. Pieter de Lange.
Tekening uit de bouwaanvraag Verder lezen
Westzijde 192 – Familie van Doesburgh
door Ruud Meijns
In het onvolprezen “Zaans Namen Lexicon” van Dick Kerssens trof ik een fotootje van de villa van de weduwe E.B. van Doesburgh in de Westzijde 192.
Als je nu naar dit huisnummer zoekt krijg je alleen maar Verkade. De villa stond op het terrein dat op dit moment voornamelijk als parkeerterrein wordt gebruikt voor de Bieb en Fluxus.
Straatnamen van de Vijfhoek
door Ruud Meijns
Ik kijk niet veel naar straatnaambordjes omdat ik meestal wel weet waar ik ben. Maar dit keer deed ik dat wel, in de Vijfhoek en moest tot m’n verbazing merken dat een aantal van de oude namen uit die buurt met de sloop in 2003 ook zijn verdwenen. Ik was daar omdat we in het najaarsnummer van ons blad een artikel hebben over de Vijfhoek en ik wilde iets over de namen van de straten vertellen. De nieuwe buurt tussen de Zuiddijk en de Wibautstraat heeft bij de nieuwbouw ook nieuwe namen gekregen; allemaal van tropische eilanden; Madagaskar, Madeira, Mauritius, La Palma en Bermuda.
De straatnamen van Groen van Prinsteren, Abraham Kuyper en van Mgr. Nolen zijn dus niet teruggekeerd. Gelukkig is de naam van Pieter Jelles Troelstra niet verdwenen want zijn naam is van de straat waaraan de Vijfhoek ligt. Blijven over; Van Houtenstraat, Albardastraat, Cort van der Lindenstraat en Aalbersestraat. Het zijn de namen van staatslieden uit de vorige eeuw en nog van die daarvoor. Dat zegt weinig mensen nog iets, daarom is een verheldering wel op zijn plaats. We beginnen bij Pieter Jelles Troelstra. Verder lezen
Gedempte Gracht of Marktstraat
door Ruud Meijns
Het scheelde weinig of we hadden nooit een Gedempte Gracht meer gehad. In een brief aan de gemeenteraad in oktober 1892 schrijven Burgmeester en Wethouders dat bij het wijzigen van de straatnamen men voor twee straten een uitzondering wil maken. 
‘Slechts 2 straten zouden wij anders betiteld willen zien, dan tot dusver gebruikelijk was; het zijn de straten bekend onder de namen “Spoorstraat” en “Gedempte Gracht”. Voor de eerste achten wij “Stationsstraat”, voor de tweede “Marktstraat” eene betere benaming’.
Dit laatste omdat de Gedempte Gracht de plek is waar de wekelijkse markt wordt gehouden.
Hier zien we de Gracht, 1900 met het houtwerk voor de veemarkt. Verder lezen