Straten
Verhalen over wijken en straten in Zaandam
De jeugdherinneringen van Dick Bakker (1/7)
– Deel 1 – De jeugdherinneringen van D.W. Bakker, geboren 15 april 1935, opgetekend in 1970.
Het Geboortehuis
De Lijnbaanstraat, geklemd tussen de boerderij en het land van boer Kraay en de P.L. Takstraat, met aan het eind de groentetuinen van Schoone en aan de kop de kolenhandel van Siem Vonk.
Op nummer 14, schuin tegenover slager Vet, werd ik in 1935 geboren. Het was een doorsnee straat voor die tijd, bewoond door voornamelijk arbeiders, enige gemeentevaklieden en 4 kleine middenstanders als kapper Otte, schoenmaker Kraaypoel, slager Vet en groenteman Schoone . De meeste huizen hadden een bakstenen gevel zonder voordeur en verder houten muren. Verder lezen
Een verdwenen deel van de Westzijde
door |Ruud Meijns
Het is elke keer weer om triest van te worden als je moet constateren dat de grote fabrikanten van de Zaanstreek zonder al teveel problemen kapitale villa’s of mooie woonhuizen opofferden voor uitbreiding van hun fabrieken. In de Oostzijde hebben Albert Heijn en Pieter Schoen, Blans en nog vele anderen weinig van die statige weg die het eens was, overgelaten. Nu de fabrieken niet meer nodig zijn hebben ze hun fabrieken naar elders verplaatst en zijn er woningen voor in de plaats gekomen.
In de Westzijde is er minder rigorreus huisgehouden maar toch zijn er stukjes die te lijden hebben gehad onder de uitbreidingsdrang in dit geval van Verkade. In de 18e eeuw zag het stukje er zo uit, getuige de Westzijderol. Dit zijn volgens het boekwerk “Blees aan de Westzijde” de nummers v.r.n.l. 166 – 176. Dit is natuurlijk niet bewaard gebleven want aan de Zaan waren de plekjes zeer gewild.
Er zijn wel foto’s van hoe het er zo rond 1900 heeft uitgezien en dat was ook niet slecht zoals we hierna kunnen zien. Verder lezen
Tijdreis door de Russische buurt
door Giljam Klijn
Het mooie en karakteristieke van Zaandam is de rommeligheid van de stad. Oude en nieuwe panden, lelijke en mooie panden, houten en stenen panden, bedrijfspanden en woningen wisselen elkaar op kleine schaal af en geven Zaandam haar identiteit. Een buurt waar je de afwisseling goed kan zien is de Russische buurt. Op 7 mei heb ik samen met Simon Greve in de Bovenkruier voor de Algemene Ledenvergadering van Historisch Zaandam een verhaal gehouden over de Russische buurt. Aan de hand van foto’s heb ik als het ware een tijdreis gemaakt door de Russische buurt. Hierbij doe ik ook op de website mijn verhaal. Hoe is deze afwisseling in de Russische buurt ontstaan?
We beginnen onze tijdreis 200 jaar geleden.
Op een kaart uit 1812 zien we zien de Hogedijk aan de rechter- en onderkant. De Hogedijk is de dijk langs de Voorzaan. Haaks daarop staan paden. Het toen nog onbebouwde middengebied was weiland en heette het Krimperven. Verder lezen
Logement Fransestraat 61
door Ruud Meijns
In 1978 vertelde dhr. G. Bakker van Sociale zaken dat er in de jaren ’50 thuislozen werden ondergebracht in een houten pand aan de Fransestraat van logement Van der Velde, in het pension van Bickel aan de Noorderkerkstraat en in het pand van Schele Ko Brand aan het Rustenburg. Nu heb je niets meer, verzuchtte hij.
De nog jonge journalist Jan Hottentot stapte in 1947 het logement van Van der Velde binnen en zag hoe ambtenaren van de criminele controle dienst onder de houten vloer van de keuken een grote partij koe vlees tevoorschijn haalden. Het beest was in de keuken geslacht en onder de vloer verborgen. Verder lezen
Klaas Katerstraatbuurt, Zaandam (1919-1920)
door Ruud Meijns
Ten oosten van de Oostzijderkerk kwam rond 1917 een bouwlocatie vrij, naast het ‘oude’ kerkhof (het huidige Verzetsplantsoen) en ten zuiden van het Franschepad. Meerdere corporaties hadden interesse om te daar de bouwen, waaronder het net opgerichte Patrimonium en het al langer bestaande ZVH . De wethouder vond dat zij hier samen uit moesten komen.
Op de naamgeving van de straten na lukte dat ook. Het resultaat was dat beide woningbouwverenigingen op de locatie gingen bouwen. Patrimonium zou 78 huizen, een winkel en een kantoor neerzetten en ZVH 69 huizen, een winkel en een badhuis. De vergunning voor het bouwen van beide delen van de buurt werd op 18 maart 1919 afgegeven. Verder lezen
Een wandeling door de Havenbuurt
door Giljam Kleijn en Simon Greve
Zaterdag 8 juli was de werkgroep Historisch Erfgoed (zie onderstaande foto, Herman Aartsen ontbreekt) in de Havenbuurt. Niet dat hier huizen staan die echt heel oud zijn, want tot het eind van de 19e eeuw stond er vrijwel niets aan de haven. Pas daarna werd de Havenbuurt bebouwd, om te beginnen aan de Noordkant, dus de kant van Zaandam-centrum. De Havenbuurt kent dan ook geen panden met een monumentale status. Maar heeft wel een heel eigen karakter wat het bezoek erg de moeite waard maakte.
De werkgroep droeg voor het eerst de groene hesjes met opschrift ‘Historisch Zaandam’. Gevolg was dat we niet een groepje mensen waren die argwaan wekten als we schijnbaar bij iemand binnen keken, maar dat men spontaan naar buiten kwam om een praatje te maken. En men kon ons veel informatie geven! Verder lezen
Zuiddijk 233-235
door Ruud Meijns
Vanaf de Zuiddijk zijn de woningen met nummers 233 en 235 nauwelijks te zien. Een groene muur belemmert het zicht, maar als men zich er een beetje doorheen wringt is dit het uitzicht.
Er loopt een paadje dat de bezoeker stapsgewijs naar beneden zal brengen. Maar dit is niet de echte ingang – die ligt een paar stappen verder. Ook weer omlaag om tot de voordeur aan de zijkant te komen. Bij mijn bezoek werd ik opgewacht en mocht door de ‘artiesteningang’ aan de achterkant de woning betreden. Historisch Zaandam schreef eerder over deze woning 235 omdat die bewoond werd door de grootouders van Evert Voorst. (zie https://www.historisch-zaandam.nl/evert-van-voorst-05-10-1932/) Verder lezen
Een wandeling door de historie van het Haaldersbroek
door Simon Greve
Zaterdag 6 mei waren we met de werkgroep op het Haaldersbroek, heel vroeger ook wel Hollaardsbroek genoemd. 
Het was schitterend weer, ideaal om te wandelen. En waar we normaal kijken naar panden die het beschermen waard zijn, speelden we hier als het ware een thuiswedstrijd. Want Haaldersbroek is sinds 1990 al een beschermd dorpsgezicht! Dus het was genieten van het mooie weer, van zo’n mooie omgeving en van de zeer vriendelijke ontvangst die we kregen. Maar daarover later meer.
Als het gaat om historie dan zijn de cultuurhistorische verkenningen die de gemeente doet altijd een mooie bron. Ik heb daar het volgende stukje uit gekopieerd. Verder lezen
Oostzijde 177
door Ruud Meijns
Soms fiets je door de stad zonder op je omgeving te letten – je hebt haast – moet ergens heen. Een andere keer kom je langs een plek en denk je ‘Wat stond hier nou vroeger?’. Als je bij een historische vereniging zit ga je zoeken.
Een foto kan ook de aanleiding zijn om eens op zoek te gaan zoals met bijgaande zwart/wit foto (onder) van de Oostzijde rond de plek waar nu de Dekamarkt staat. Wat een troosteloze bedoening was dit. Heel veel beter is het nog niet moet ik zeggen. Maar wat stond daar in de bloeiperiode van de Zaanse Industrie? 
Verder lezen
Transvaalbuurt
door Ruud Meijns
In het gebied dat begrenst wordt door de A.G. Verbeekstraat, de Tuinierstraat, Prinsenstraat en de Menno Simonszstraat ligt de Transvaalbuurt met de straten: Krugerstraat, De Wetstraat, Steijnstraat, Bothastraat en de Cronjéstraat. 
De straten die rond de eeuwwisseling zijn aangelegd in de Transvaalbuurt kregen de namen van de leiders van de Transvaalse Boerenoorlogen. De Boerenoorlogen waren twee oorlogen die in Zuid-Afrika uitgevochten werden tussen de Boeren en de Britten tussen 1880 en 1902.
De Boeren genoten in hun strijd tegen de Britten veel sympathie in België, Duitsland en Nederland. In meerdere Belgische en Nederlandse steden, onder meer in Amsterdam, Antwerpen, Den Haag en Rotterdam werden rond 1900 straatnamen vernoemd naar strijders en politici van de Boerenbeweging en naar plaatsen die een rol speelden in de oorlogen. Verder lezen
De werkgroep wandelt verder: de Westzanerdijk
door Simon Greve
De werkgroep wandelt verder: de Westzanerdijk
Elf maart hebben de leden van de werkgroep ” Historisch Erfgoed en Ruimte” van onze vereniging Historisch Zaandam hun wandeling van 28 januari en 3 december voortgezet. Lekker weer, wat zon, niet warm, maar heerlijk om te wandelen. Er viel weer een hoop te zien op het gebied van cultuur-historische en architectonische waarden want dat is het doel van onze wandelingen. We kijken wat er van de bebouwing van waarde is en kijken of dat beschermd kan worden. Als leek heb ik op dat gebied veel geleerd in de werkgroep. Het gaat namelijk niet alleen om ‘mooi’ of ‘heel oud’. Maar het gaat ook om of een pand beeldbepalend is. Of een pand past in de beeldkwaliteit van de buurt, dus of het past in de directe omgeving. Heeft het zeldzame historische kenmerken? En wat was de functie? Er valt een hoop te leren. En het is heel leuk om op die manier te kijken. Geen haast, rustig alle kenmerken bekijken en in de groep bespreken. (de linkjes kunt u het beste openen door rechts te klikken en in een nieuw tabblad te openen) Verder lezen
Aanlegbelasting
door Ruud Meijns
Dit is het Weerpad, nu P.J. Troelstralaan geheten, in 1931. Het kan wel een likje verf gebruiken zeggen we dan. Inderdaad en dat vonden B&W van Zaandam ook. Daarom lanceerden zij, in navolging van de gemeente Hengelo de zogenaamde “Aanlegbelasting”. 
Als er in de gemeente verbeteringen in een straat of aan een weg worden aangebracht waar de bewoners voordeel van hebben, mag de gemeente daar een belasting over heffen, zo was de gedachte.
In het verleden was het zo dat de paden particulier eigendom waren en dat de bewoners zelf zorgden voor het onderhoud. Bij de groei van de gemeente en het toegenomen verkeer vroegen veel padbesturen aan de gemeente om hun pad over te nemen en voor het onderhoud te zorgen. Het Weerpad was een slecht pad. Het was oorspronkelijk een Kerkepad, een pad voor de kerkgangers naar Oostzaan. Verder lezen
Het Papenpad en het Huiskamercafé
door Walter Prinsze
Het Papenpad is één van de oudste paden van Zaandam. Het pad, nu een smalle straat, beter gezegd een kade, ontstond langs de Papenpadsloot. Het pad kreeg pas in de loop van de 17e eeuw de naam Papenpad. Daarvoor was de naam het Jacob Dirckxpad, genoemd naar de bewoner van het eerste huis aan het begin van het pad vanaf de Westzijde. In 1695 werd aan het pad voor de Oud-Katholieken een houten kerk gebouwd, naar het uiterlijk ook wel een schuurkerk genoemd. De weinige Oud-Katholieken, die door de staat werden gedoogd, waren in aantal gegroeid en hadden behoefte aan een godshuis, dat echter niet op een opvallende plaats mocht komen te staan.
Dat werd dus de schuilkerk aan het toenmalige Jacob Dirckxpad, het latere Papenpad, genoemd naar de Papen (Katholieken) die hier ter kerke gingen.
Aan het pad werden in de loop van de eeuwen ook woningen gebouwd, voornamelijk houten. Aan het begin tot aan de kerk werden die aan het eind van de 19e en begin 20e eeuw vervangen door stenen woningen. Verder lezen
Hogendijk 19
door Ruud Meijns
‘Het is in ieder geval te hopen, dat men niet zonder meer de moker zal hanteren, om dit oude stukje Zaanse Glorie te doen verdwijnen’. Deze oproep van Frans Mars in zijn rubriek Zaanse Glorie was tevergeefs. Hoewel er plannen waren om het houten pand naar de Zaanse Schans te transporteren heeft dat het niet gehaald; het pand was al teveel vervallen en dus is het toch nog onder slopershamers gevallen.
De tekening is van Frans Mars uit zijn artikel. Verder lezen
’t Smaal
Onlangs kwam ik een foto tegen en ik wist niet waar het was, zie boven. Onze facebookpagina biedt dan altijd raad want er is altijd wel iemand die het weet. Verder lezen