De werkgroep Erfgoed en Ruimte wandelt
door S. Greve
Zaandam heeft natuurlijk niet alleen wijken met een heel lange historie. Er zijn ook naoorlogse wijken. Die mogelijk ook unieke kenmerken hebben. En dus het beschermen waard zouden kunnen zijn. En vanwege een gesprek met de gemeente over naoorlogse wijken heeft de werkgroep op 2 september gewandeld door een typisch naoorlogse wijk. Namelijk door de Laan der Vrijheid en door de straten genoemd naar de helden uit de oorlog, de verzetsstrijders. Mensen als Walraven van Hall of George Louis Jambroes, die vielen voor onze vrijheid. Voor wie aan de muur van het pand George Louis Jambroesstraat 6 een beeld ingemetseld is.
Natuurlijk is een naoorlogse wijk heel anders dan de straten en wijken waar we tot nu toe onderzoek deden. Een Zuiddijk of een Hogendijk hebben vele honderden jaren historie met alle bouw en verbouw van dien. Dat heeft onze wijk van vandaag niet. Natuurlijk is er wel eens wat aangebouwd of verbouwd, maar de basis van alle woningen is nog steeds intact en goed herkenbaar.
Toen deze huizen gebouwd werden keken de bewoners van de Laan de Vrijheid uit over het Oostzijderveld. Met boerderijen, de houtloodsen van Middelhoven en nog een enkele molen. Met veel groen weiland en sloten. In de verte was Oostzaan zichtbaar want de Coentunnelweg lag er nog niet. Om u een indruk te geven van het Oostzijderveld destijds bij deze een foto van een boerderij aan de Gouw uit 1962 (auteursrecht bij de gemeente). Verder lezen
Krijt op Tijd
door Ruud Meijns
Wat een prachtige naam voor een biljartvereniging. De vereniging in Zaandam was niet de enige die daar op was gekomen want ik kwam verschillende verenigingen tegen met die naam. In Leiden en Santpoort waren ook verenigingen die daarvoor hadden gekozen. Maar het blijft een mooie naam.
In het beeldarchief van de gemeente zit een fraaie prent van het bestuur van de vereniging ter gelegenheid van de nationale Biljartwedstrijden die in januari 1928 werden gehouden in café ‘de Posthoorn’ in de Stationsstraat.
De wisselbeker was geschonken door de firma Wed. G. Oud & Co. uit Purmerend, bekend van haar Kinawijn.
Café de Posthoorn in de Stationsstraat (foto: R. Peeters) Verder lezen
Eureka! – de Krukas
door Ruud Meijns
Elk jaar is oktober de maand van de geschiedenis en dit jaar zijn het de uitvindingen die in het zonnetje worden gezet. Bovenstaand is de introductie op de website van ‘De Maand van de geschiedenis’, zie: https://www.maandvandegeschiedenis.nl/thema-eureka.
Het is de bedoeling dat plaatselijke verenigingen ook wat over belangrijke uitvindingen schrijven en ik meende dat de uitvinding van Cornelis Corneliszoon van Uitgeest wel weer eens in het zonnetje gezet mag worden.
Dit, zie links, was tot 1592 de manier om houtstammen te zagen. De uitvinding van Cornelis Corneliszoon uit Uitgeest was de molen met een krukas.
Zo kon de kracht van de wind uit de ronddraaiende wieken omgezet worden in een verticale beweging om in dit geval een zaagraam op en neer te laten gaan.
Het heeft tot velerlei toepassingen geleid en uiteindelijk heeft die ingeving de Zaanstreek een enorme welvaart gebracht.
Schilderij van Willem Jansen. ‘Molens aan de Poel’.
Illustraties: Willem Jansen Stichting, houtzaagmolen.nl
De jeugdherinneringen van Dick Bakker
De jeugdherinneringen van D.W. Bakker, geboren 15 april 1935, opgetekend in 1970.
Deel 1
Het Geboortehuis
De Lijnbaanstraat, geklemd tussen de boerderij en het land van boer Kraay en de P.L. Takstraat, met aan het eind de groentetuinen van Schoone en aan de kop de kolenhandel van Siem Vonk.
Op nummer 14, schuin tegenover slager Vet, werd ik in 1935 geboren. Het was een doorsnee straat voor die tijd, bewoond door voornamelijk arbeiders, enige gemeentevaklieden en 4 kleine middenstanders als kapper Otte, schoenmaker Kraaypoel, slager Vet en groenteman Schoone . De meeste huizen hadden een bakstenen gevel zonder voordeur en verder houten muren. Verder lezen
Een verdwenen deel van de Westzijde
door |Ruud Meijns
Het is elke keer weer om triest van te worden als je moet constateren dat de grote fabrikanten van de Zaanstreek zonder al teveel problemen kapitale villa’s of mooie woonhuizen opofferden voor uitbreiding van hun fabrieken. In de Oostzijde hebben Albert Heijn en Pieter Schoen, Blans en nog vele anderen weinig van die statige weg die het eens was, overgelaten. Nu de fabrieken niet meer nodig zijn hebben ze hun fabrieken naar elders verplaatst en zijn er woningen voor in de plaats gekomen.
In de Westzijde is er minder rigorreus huisgehouden maar toch zijn er stukjes die te lijden hebben gehad onder de uitbreidingsdrang in dit geval van Verkade. In de 18e eeuw zag het stukje er zo uit, getuige de Westzijderol. Dit zijn volgens het boekwerk “Blees aan de Westzijde” de nummers v.r.n.l. 166 – 176. Dit is natuurlijk niet bewaard gebleven want aan de Zaan waren de plekjes zeer gewild.
Er zijn wel foto’s van hoe het er zo rond 1900 heeft uitgezien en dat was ook niet slecht zoals we hierna kunnen zien. Verder lezen