Marie Kleij in herinnering
MARIE KLEIJ – KLEIDOIFFIE
In 2013 bezocht ik voor De Zuidkanter.nl Marie Kleij. Ik moet nog regelmatig aan haar denken als het over ‘het Zaans’ gaat, dat haar zo ter harte ging. Hier bij Historisch Zaandam het interview van destijds – RM.
Omdatteme deres kennesmake wulde met Marie Kleij, oewes ken der meskien wel as Kleidoiffie met stikkies in de krant over et Zaans, het De Zoidkanter heur oppezocht om oewes een klain pertretje presentere te kenne.
Me zelle heur effies hore lete. Verder lezen
De eerste Röntgenoloog in Zaandam
Freek van Hartingsveldt was van 1954 tot 1986 radioloog in Zaandam en bleek een pionier op zijn gebied.
In september 1953 werd hij benoemd tot Chef de Clinique in het Wilhelminagasthuis (WG) in Amsterdam. Kort daarna maakte hij kennis met dr. Leyns, (zenuwarts), lid medische staf in het Zaanse Gemeente Ziekenhuis. Dit ziekenhuis was op zoek naar een Radioloog. Hoewel hij het interessant vond, twijfelde hij wel omdat hij nog maar zo kort in het WG werkzaam was.
In 1997 hield Dr.Frank van Soeren een interview met hem waarin hij vertelt hoe hij in z’n eentje in de (toen) twee ziekenhuizen een afdeling Radiologie van de grond kreeg en hiervoor tevens de opleiding voor laborante heeft opgezet.
Lees verder op de site van De Commissie Historie Zaanse Ziekenhuizen: hier
De jeugdherinneringen van Dick Bakker (4/7)
– Deel 4 – De jeugdherinneringen van D.W. Bakker, geboren 15 april 1935, opgetekend in 1970.
De Bevrijding
Van de bevrijding kan ik me nog een klein aantal dingen herinneren. Het duidelijkst het uitgooien van voedsel aan parachutes en het in onze ogen toen enorm grote Zweeds wittebrood waar moeder mee thuis kwam. Haast plechtig werd het brood aangesneden en zelfs voorzien van een laagje roomboter. We sneden de boterham in dobbelsteentjes en heel langzaam lieten we stukje voor stukje haast smelten op de tong. Geen gebak heeft later ooit lekkerder gesmaakt dan die boterham. Andere beelden die me altijd bijblijven zijn het verschijnen van buurman Op de Velde in blauwe overal met een stengun over de schouder, het kaalknippen van enige moffenmeiden op de Zuiddijk en het verschijnen van gevechtswagens met Canadezen in de stad.
De eerste Canadezen op de Zuiddijk Verder lezen
Vissers in nood
door Ruud Meijns
140 jaar geleden, eind januari 1884 woedde in Holland een fikse storm die veel schepen in nood bracht. Vooral op de Zuiderzee kwamen vele schepen en vissers in gevaar. Bij Durgerdam kon een deel van de vissersvloot niet op tijd binnenkomen; van vijf botters is niets meer vernomen. Botters uit Huizen en van Marken zouden zijn verongelukt.
Botters waren bij uitstek schepen voor de Zuiderzee en de kustvisserij. Ze hadden een hoge kop waarmee de zee wordt gekeerd en waaronder het leefgedeelte voor de bemanning ligt. De bemanning bestaat uit 2 tot 4 koppen, afhankelijk waarop gevist wordt.
Botter MK63 uit Hoorn
Ook een Zaanse botter van schipper Hendrik Kraaijer kwam in de problemen. Verder lezen
Historisch Café met presentatie over de voormalige Spoorbuurt
Op maandag 26 februari 2024 houdt Dik Vermeulen een presentatie over de voormalige Spoorbuurt te Zaandam. Dik is in de jaren vijftig geboren in de bakkerij in de Willemstraat. Een jaar geleden is van zijn hand een boek uitgekomen over het leven van zijn ouders. In het boek “Anton en Truus, het bakkersechtpaar uit de Willemstraat”, wordt ook een beeld gegeven van de Spoorbuurt. Vandaar dat de Vereniging Historisch Zaandam hem heeft uitgenodigd om wat meer te vertellen over dit voor de eeuwwisseling gesloopte deel van onze stad.
Tijdens deze bijeenkomst vertelt Dik de aanwezigen over de Spoorbuurt, die vanaf de eerste woning tot aan de sloop van deze wijk ruim honderd jaar heeft bestaan. Hij neemt de bezoekers mee op een virtuele wandeltocht door de straten die destijds in de – ook wel zogenoemde – Oranjebuurt lagen. Daarbij staat hij stil bij enkele huizen en gebouwen. Ook haalt hij grote en kleine gebeurtenissen aan die daar in de vorige eeuw hebben plaatsgevonden. Aan de hand van krantenknipsels en foto’s laat Dik onze gasten (nader) kennismaken met enkele voormalige bewoners.
Het Historisch Café is maandag 26 februari van 14.00 tot 16.00 uur in het buurtcentrum De Bovenkruier, Drielse Wetering 49 in Zaandam-Kalf. Inloop vanaf 13.30 uur. De toegang is gratis, een vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld.
Lezing Spoorbuurt groot succes
Het Historisch Café van 26 februari werd een zeer succesvolle middag waarbij de zaal om even over half twee al bijna vol zat. Dus snel stoelen bijplaatsen. Uiteindelijk stonden er 106 stoelen in de bomvolle zaal. Dik Vermeulen vertelde ons aan de hand van een prachtige en zeer uitgebreide powerpoint presentatie over de geschiedenis van de Spoorbuurt vanaf de allereerste bebouwing in ca. 1880 tot aan de laatste sloop in 1995. Een verslag van Ruth Pos leest u hieronder.
@ Ruth Pos op Facebook: Tijdens een bomvol Historisch Café vanmiddag bij Vereniging Historisch Zaandam gaf Dick Vermeulen een presentatie over de voormalige Spoorbuurt in Zaandam waar hij in de 50er jaren werd geboren in de bakkerij, sinds 1949 van zijn ouders Anton en Truus Vermeulen in de Willemstraat. Het 1e spoorstation van Zaandam werd geopend op 1 nov.1869. De Spoorbuurt werd aan het einde van de 19e eeuw aangelegd en heeft ruim 100 jaar bestaan. Dick liet vele historische foto’s, kadastrale- en bouwtekeningen, en talloze krantenknipsels op het scherm passeren en vertelde onnoemelijk veel smeuïge verhalen en anekdotes over het ontstaan van de straten en stegen met de koninklijke namen waardoor de Spoorbuurt ook vaak Oranjebuurt genoemd werd, de winkeltjes die er kwamen, waarvan er bijv. in de Oranjestraat wel 3 kruideniertjes waren op nr.9, 29 en 39, de paard-en-wagens en de bakfietsen die voor het vervoer gebruikt werden, de café’s, de koffiehuizen en de bewoners! Maar ook over de vele branden die destijds plaats vonden en over inbraken, diefstallen, messentrekkerij, huisuitzettingen en zelfs een wurgmoord die gepleegd was in de Anna Paulownastraat op een Turkse in 1973. Daartegenover stond burenhulp hoog in ’t vaandel en kwamen er vele beroemdheden voort uit de Spoorbuurt, zoals schrijvers Carry van Bruggen en C.Joh.Kievit, voetballers Dick Helling en Hans Deen, helderziende Siem Boering, Ome Thijs Zwenne van de aardappelen en een aantal bekend geworden muzikanten. Anja K. verkocht in 1995 als allerlaatste haar huis in de Willemstraat, vertelde ze mij. De sloop van de oude Spoorbuurt kon afgemaakt worden…
Volle Bak bij lezing
door Ruud Meijns
Bij de lezing op 29 januari 2024 van Toon Nugter over de cacaofabriek van Jan Schoenmaker b.v. was de zaal goed bezet. In de pauze en na de lezing had Toon nog gelegenheid om wat producten van Schoenmaker te laten zien en van commentaar te voorzien. Toon Nugter derde van links aan het woord.
De Hogendijk uit de jaren 1945 – ‘60
door Ruud Meijns
Guda van de Burg (1941) vertelt over haar jeugd op de Hogendijk en over de bewoners. Ze vertelt over de periode van 1945 tot 1960. We doen het in twee delen en elke keer beginnen we aan de Provincialeweg.
Deel 1: van Provincialeweg tot Czaar Peterstraat – de Noordkant van de dijk
De Hogendijk was eigenlijk een dorp op zichzelf alles was er van de slager tot kruidenier – alles. Ik ben op nr. 83 geboren. Het huis staat er niet meer. Het is gesloopt voor het schooltje.
Voor mij begon de Hogendijk bij het kaaspakhuis van KEG aan de Provincialeweg. Daarnaast lag beneden een palenhandel van Van Ederen en Beekhoven. Daar stond een mooi huis en ik heb nooit geweten wie van de twee er woonde; van Ederen of Beekhoven. Daarnaast was café West End dat was van Mientje Ligthart en later werd het van zwarte Dennis. Dan het pand van Stolk een kapper annex tabakswinkeltje. Dan kreeg je twee huizen. De eerste weet ik niet precies, Weeteling dacht ik en in dat andere woonde Wehnes en die man werkte bij mijn vader bij houthandel Vet.
Dan kwam de smederij van Thesing op de hoek van het Rustenburg. Aan de andere kant van het Rustenbrug was melkboer Beemster. Daarnaast was Jan Groot, dat was een café waar mijn vader ’s avonds werkte. Daarnaast was een zaal waar van alles te doen was; muziek, dansen. Mijn moeder heeft er nog dansles gegeven met de zoon van Brendgen, van de De Lichtbron. Er werden ook danswedstrijden gehouden en later werd het Negrijn en het heette ook nog Old Gun. Daarnaast zat kruidenier Kwikkel dat werd later Ko Theeuwis. Daarnaast kreeg je een steeg en dan kapper Westerhuis En daarnaast zat nog een tabakswinkel van Ooms. Verder lezen
Hogendijk 5 – Patentolie – Avis
door Ruud Meijns
Waar nu op de Hogendijk het politiebureau en het Zaantheater staan was ooit de oliefabriek van A.F.G. Avis gevestigd. Een patentoliefabriek. In de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw voor verlichting gebruikte geraffineerde olie. August Frederik Gerbrand Avis was 29 december 1849 geboren in Westzaan en is 23 september 1911 in Zaandam overleden. Hij was getrouwd met Neeltje Honig (1848-1933) uit Koog aan de Zaan.
De plek, nummer 5, waar het fabriekje en kantoor staat is op deze huisnummerkaart van 1909 goed aangegeven.
Avis had het fabriekje op de dijk overgenomen van Sybrand Kuiper. Avis verbouwde in 1878 de fabriek en plaatste er in 1884 een nieuw kantoorgebouw bij. Rechts de voorgevel van het kantoor aan de Hogendijk. Verder lezen
Bijnaam Stadhuis Zaanstad
door Ruud Meijns
In september 2009 opperde de directeur van NS-Poort de Zaandammers op om een bijnaam voor het nieuwe stadhuis te bedenken. Een bijzonder gebouw verdient een bijnaam zoals de ‘ De Apenrots’ voor het gebouw van de Gasunie of ‘De Schaats’ voor het gebouw van de ING aan de A10.
Maar in Zaanstad is het nog steeds het gemeentehuis of het stadhuis.
Erik Schaap schreef daar nog eens over in 2013 en gaf toen de voorkeur aan de bijnaam die Wim Visser aan het gebouw als bijnaam had gegeven ‘Het Kippenhok’. (foto: DMG)
Ik geef de argumenten die Wim Visser voor deze bijnaam had genoemd.
Waarom ‘Het Kippenhok’ ?
* In de Zaanstreek probeert men altijd een kippenhok de uitstraling van een Zaans huisje te geven.
* Het nachthok staat iets hoger als een drooglopie bij regen.
* Het nachthok is vanuit de ren bereikbaar via een schuin oplopende treeplank.
* In het kippenhok is de haan de baas en deze kan een toompje kippen in bedwang houden.
* Een toompje is maximaal 6 à 7 kippen. Als er geen haan is speelt één van de kippen voor haan.
* In het kippenhok zijn verschillende broednesten en er wordt veel gekakeld.
In memoriam Ton Brinkman (1934-2024)
door Ruud Meijns
Oud wethouder Ton Brinkman overleed begin januari. Iedereen kende hem wel van iets, het kon zijn van de sportvereniging waar hij prijzen uitreikte, of van een opening. Wethouder Brinkman was een veelgevraagd vertegenwoordiger van de gemeente. Voor het oplossen van conflicten was hij de aangewezen persoon die altijd een verzoenend woord wist te vinden om de boel te lijmen tussen de partijen. Hij begon zijn loopbaan in Zaandam in het jeugd- en buurtwerk op het Vissershop.
Het erfgoed had zijn belangstelling. Brinkman was geen wethouder die de boel maar plat gooide zoals toen de toekomst van het Drieluik in 1984 aan een zijden draadje hing. Hij was voor het behoud van het cultureel centrum en dat gaf hem veel krediet bij de jongeren.
Hij bemiddelde tussen partijen tijdens conflicten rond Famiri in de Vinkenstraat. Ik zag hem voor het laatst toen hij een tentoonstelling in 2013 opende over 50 jaar Poelenburg en plek waar hij lang woonde. Hij oogde broos maar voor deze tentoonstelling kwam hij toch naar De Poelenburg. Hij werd 89 jaar.
Bij de foto: 2008 – Wethouder Ton Brinkman van Zaanstad ontvangt kinderen op het gemeentehuis van Zaanstad. Ieder kind heeft recht op onderdak. De Stichting LOS zet zich in voor de rechten van kinderen zonder verblijfsvergunning. Dat raakte hem zeer.
Stroom – ‘De Zaan in beweging’
Fotograven Bart Verhoeff en David Galjaard hebben een prachtig laten verschijnen. De tekst is van Floris van Alkemade.
Zes jaar lang hebben beide fotografen het verkeer op de Zaan gefotografeerd. Ze hebben hun lenzen ook gericht op de oevers van de Zaan. Zo zien we de bouwactiviteiten van het complex De Industrieel langs de Bernhardbrug. Soms ook een kijkje in de fabrieken langs de Zaan en maken we kennis met oeverbewoners. En dan al die mensen met hun bootjes en boten op de Zaan. En is een prachtig boek geworden waar je uren in kan bladeren en kom je als kijker op onbekende plekjes.
De tentoonstelling over ‘Stroom’ is nog tot 1 april 2024 in het Zaans Museum te zien.
Uitgeverij Noord-Holland – 200 bladzijden – ISBN: 978-92335-44-9
Greet Plekker – van Sante (23 mei 1941 – 31 december 2023)
Zaterdag j.l. werd afscheid genomen van Greet Plekker – van Sante. Ze werd 82 jaar. In de aula van het uitvaartcentrum aan de Wibautstraat waren velen aanwezig om Greet te herdenken en verhalen met elkaar uit te wisselen.
Begin dit jaar kreeg Greet nog de erepenning van de gemeente Zaanstad uitgereikt voor haar inspanningen op velerlei gebied. In 2003 ontving ze een Koninklijke onderscheiding en werd ze benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Ze was de motor achter de webkrant de Zuidkanter.nl.
Ze was de stuwende kracht achter de Hannie Schaft herdenkingen. Samen met Truus Menger was ze initiatiefnemer van de Stichting Kindertehuis Soweto, Zuid Afrika. Daar worden meervoudig gehandicapte kinderen opgevangen. De familie had gevraagd dat men, in plaats van bloemen een donatie zou kunnen doen aan dit kinderhuis via: NL95RABO0356006387 Tnv G.M.M. Plekker – van Sante ovv Donatie Kinderhuis Soweto.
Nieuwjaarswens
Namens iedereen van Historisch Zaandam; Een gelukkig nieuwjaar!
Bron: Gemeentearchief Zaanstad
De jeugdherinneringen van Dick Bakker (3/7)
– Deel 3 – De jeugdherinneringen van D.W. Bakker, geboren 15 april 1935, opgetekend in 1970.
De verdere oorlogsjaren.
Voor de 3e klas moesten wij het katholieke schoolgebouw aan de Sijbrandsteeg verruilen voor het schoolgebouw aan het Kattegat. Het schoolplein was in twee gedeelten door een ijzeren hekje gescheiden. Het deel aan de voorzijde was voor de oorspronkelijke Kattegatschool-leerlingen en het deel aan de zij- en achterkant voor de 4 klassen van de Bakkerschool, inmiddels “ school 5” genaamd en het VGLO of wel het Voortgezet lager onderwijs, de z.g. 7e en 8e klas.
Ik kon dus nu weer samen met Aris Kabel naar en van school lopen, want die zat op de Kattegatschool van meester Klaver. Aris kwam me vaak ophalen. Via het Tuinierspad en de Prinsenstraat kwamen we op de Zuiddijk. Altijd even kijken bij boekhandel Busch, die ook postzegels verkocht. Achter het glas van de winkeldeur hingen de mooiste zegels, waaronder heel precies de prijs stond aangegeven. die varieerde van 1 cent tot boven de vijf gulden. We spaarden altijd voor een bepaalde zegel en keken elke dag of hij er nog wel hing. Op de dagen dat vuilnis bij de winkels buiten stond, moesten we altijd even struinen in de dozen of er iets bruikbaars bij zat. Voorts kwamen we langs de werkplaats van de bankwerkerij van Bührs. Zomers stonden de deuren open en vergaapten we ons aan de draaiende machines. Tijd om ‘s morgens naar de plee te gaan gunden we ons meestal niet. Als de nood onderweg zo hoog werd, dat de school niet gehaald kon worden, dan vonden we wel een plekje onder de Prinsenpadbrug waarvan de sloot gedempt was. Verder lezen
Nieuw in onze bibliotheek ‘Scheepsbouw en Scheepvaart in de Zaanstreek’
Scheepsbouw en scheepvaart in de Zaanstreek
‘Daer gatet wonder aen met hacken ende kerven’
Wat een geweldig boek hebben Van der Horst en Wegereef geschreven en vooral wat een heerlijk boek! Je blijft je verbazen. Wat je wilt weten over hout, de houthandel en de verwerking ervan. Over de scheepsbouw en de scheepvaart, over de mensen die ze maakten en die erop voeren en waarheen; het staat erin. De verschillende type schepen die hier werden gebouwd en voor wie. Waar ze werden gebouwd en waar de concurrentie vandaan kwam; het staat erin.
Je hoeft het boek niet van voor naar achter door te lezen. Het is ook heerlijk om bij een bepaald onderwerp te blijven hangen. De schrijvers hebben ongelooflijk veel informatie naar boven gehaald, het blijft smullen. Dat komt ook door de vele illustraties, waarvan ik er vele nog nooit had gezien, echt heel mooi werk.
Ze dragen dit boek op aan Sipke Lootsma die in een tijd leefde zonder internet en zoveel informatie over de Zaanse geschiedenis voor ons beschikbaar heeft gemaakt.
A.J. van der Horst en S. Wegereef hebben een prachtig boek afgeleverd. Verder lezen